Scholen in tweestrijd over ouderbijdrage: niet dwingen, wel uitjes kunnen bieden
Middelbare scholen ervaren een tweestrijd als het gaat om de vrijwillige ouderbijdrage. Aan de ene kant willen ze ouders niet dwingend vragen mee te betalen aan buitenschoolse activiteiten, maar aan de andere kant zijn ze wel afhankelijk van dat geld voor het organiseren van bijvoorbeeld schoolreisjes en sportdagen.
Dit is een van de conclusies van de Onderwijsinspectie in een rapport over de vrijwillige ouderbijdrage. Afgelopen zomer ontvingen schoolbesturen al de voorlopige resultaten van het onderzoek vanwege de zorgelijke uitkomsten.
Uit een steekproef van 160 schoolgidsen van middelbare scholen bleek namelijk dat de communicatie in deze gidsen over de vrijwillige bijdrage vaak onduidelijk is. Zo wordt in 71 procent van de gidsen niet duidelijk gemaakt dat kinderen altijd mogen deelnemen aan extra activiteiten, ook als hun ouders geen bijdrage hebben betaald.
Daarnaast is in 77 procent van de gidsen onduidelijk waar de bijdrage voor bedoeld is, of wordt er een bijdrage gevraagd voor iets waarvan je mag verwachten dat de school dat zelf financiert, zoals een mediatheek.
Ook zijn teksten in de schoolgidsen over de ouderbijdrage vaak dwingend geformuleerd, stelt de Inspectie. Na het bekendmaken van de voorlopige resultaten, afgelopen juli, haalde de Volkskrant enkele voorbeelden aan van die teksten. Zo stond in een schoolgids: "Daarom vragen we ouders met klem ons financieel te ondersteunen door op vrijwillige basis bij te dragen aan de extra kosten voor dit verrijkende programma." Een ander voorbeeld is: "We verwachten dat ouders die voor onze school kiezen de bijdrage willen betalen".
De communicatie vanuit de scholen moet dus beter, als het aan de Onderwijsinspectie ligt, maar tegelijkertijd wordt in het rapport aangestipt dat het onderwerp een dilemma vormt voor scholen: "Ze willen geen leerlingen uitsluiten, maar tevens een aantrekkelijk aanbod realiseren", aldus het rapport. Deze spagaat is volgens de Inspectie de reden dat scholen ouders vaak op dwingende wijze verzoeken te voldoen aan de vrijwillige bijdrage.
Scholen met minder rijke ouders zijn de dupe
De VO-raad, de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs, onderstreept dit dilemma. Een woordvoerder zegt dat de communicatie over de ouderbijdrage helder moet zijn en dat scholen daar hun verantwoordelijkheid in moeten nemen. Bovendien staat de raad achter de regel dat alle leerlingen mee moeten kunnen doen aan buitenschoolse activiteiten. "Maar", zo voegt hij toe, "het effect is wel dat scholen met leerlingen die minder draagkrachtige ouders hebben minder activiteiten organiseren."
Dit gaat volgens de VO-raad in tegen het doel van de nieuwe wet. "Het verschil tussen scholen wordt vergroot en dat is vanuit het perspectief van kansengelijkheid niet bevorderlijk."
De woordvoerder zegt geen pasklare oplossing te hebben, maar dit wel bespreekbaar te maken bij bestuurders in Den Haag. "Wij zagen dit van tevoren al aankomen en het wordt nu bevestigd vanuit de praktijk van scholen." De Inspectie hoopt dat het ministerie van Onderwijs dit "negatieve effect" meeweegt bij de evaluatie van de wet.
Teksten in gidsen aanpassen
Bij het naar buiten brengen van de voorlopige resultaten, afgelopen zomer, vroeg de Onderwijsinspectie een aantal scholen al de tekst in de schoolgids aan te passen. Een woordvoerder van de Inspectie zegt niet te weten in hoe veel gevallen dat ook gebeurd is, maar benadrukt dat het niet alleen om schoolgidsen gaat. "We hebben alleen openbare informatie ter beschikking, zoals schoolgidsen. Veel communicatie gaat via brieven of ouderportalen. Bij elke communicatievorm moet het goed gaan."
De Inspectie erkent dat de ouderbijdrage een worsteling is voor scholen. "De bijdrage is bedoeld voor extra activiteiten, maar daar zit vaagheid in", aldus een woordvoerder. "De regelgeving kan hierin helderder, wat wel en niet mag."
Naast het doen van aanbevelingen aan scholen, roept de dienst het ministerie van Onderwijs op te beoordelen of de huidige wet in de praktijk wel effectief is.
