Laatste aanklager van Neurenberg-processen Ben Ferencz (103) overleden
Ben Ferencz, de laatste aanklager van de Neurenberg-processen die nog in leven was, is eergisteren op 103-jarige leeftijd overleden in Florida. Hij werd bekend door de vervolging van oorlogsmisdadigers uit de Tweede Wereldoorlog, maar stond ook aan de wieg van het Internationaal Strafhof in Den Haag.
De Joodse Benjamin Ferencz verhuisde toen hij tien maanden oud was met zijn ouders vanuit Transsylvanië naar de Verenigde Staten vanwege het toenemende antisemitisme in Europa. In de VS studeerde hij rechten aan de prestigieuze universiteit Harvard.
In 1943 ging hij in het Amerikaanse leger. Daar sloot hij zich aan bij een nieuw opgericht legeronderdeel dat oorlogsmisdaden in Duitsland onderzocht.
Eerste onderzoeker in concentratiekampen
Ferencz was in 1945 een van de eerste onderzoekers die bewijzen verzamelden van misdaden in concentratiekampen. Hij bezocht onder meer de concentratiekampen Buchenwald en het kamp Ohrdruf, dat officieus deel uitmaakte van Buchenwald. In deze kampen kwamen tienduizenden mensen om het leven.
Hij bezocht nog meer kampen "en die waren allemaal min of meer hetzelfde", vertelde hij op zijn eigen website. "Lijken lagen verspreid over de grond en lijken van mensen die vel over been waren lagen als brandhout opgestapeld in de buurt van verbrandingsovens."
Ook ontmoette hij overlevenden die "eruit zagen als hulpeloze skeletten. Ze hadden dysenterie, tyfus, tuberculose, longontstekingen andere ziekten." Hij had naar eigen zeggen het gevoel dat hij "een kijkje in de hel genomen had".
Vervolging van oorlogsmisdadigers
Nadat hij het Amerikaanse leger had verlaten, werd hij op 27-jarige leeftijd hoofdaanklager in het Einsatzgruppen-proces, een van de processen die na de Tweede Wereldoorlog in het Duitse Neurenberg werden gehouden. De Einsatzgruppen waren doodseskaders van de Nazi's. In Oost-Europa doodden zij naar schatting een miljoen mensen.
Van de 3000 man waaruit het eskader bestond, selecteerde Ferencz er 22 die terecht kwamen te staan. "We konden ze niet alle 3000 voor de rechter brengen", vertelde hij in 2017 aan Nieuwsuur. "Dus maakte ik een selectie op basis van rang in het leger en onderwijsniveau. Het waren allemaal hoogopgeleide mannen met hoge functies." Alle 22 verdachten werden schuldig bevonden. Dertien van hen kregen de doodstraf.
Oprichting Internationaal Strafhof
Na het proces ging Ferencz aan de slag bij het advocatenkantoor van Telford Taylor in New York. Taylor was net als Ferencz aanklager geweest in een van de Neurenberg-processen. Ferencz zette zich onder meer in voor financiële compensatie voor overlevenden van de Holocaust.
Hij was ook een groot pleitbezorger van de oprichting van het Internationaal Strafhof. Dat kwam er in 2002 en hij hield op 91-jarige leeftijd het slotpleidooi in de zaak tegen Thomas Lubanga, de eerste aangeklaagde die werd overgedragen aan het Internationaal Strafhof.
Ferencz werd tijdens zijn leven onder meer onderscheiden met de Erasmusprijs, die hij in 2009 ontving van prins Willem-Alexander. In 2017 bezocht hij Den Haag om naast het Vredespaleis een pad te onthullen dat naar hem is vernoemd: het Benjamin Ferenczpad.
