Openheid over salarissen moet loonkloof tussen man en vrouw dichten

Dertien procent. Zoveel verdienen vrouwen gemiddeld minder dan mannen in de Europese Unie. En daar wil Brussel wat aan doen. Vandaag tekende de EU een wet die transparantie over salarissen moet bevorderen, om de loonkloof tussen mannen en vrouwen verder te dichten.

"Vrouwen van Europa, het is tijd om te krijgen wat jullie verdienen", zette hoofdonderhandelaar Samira Rafaela (D66) na de stemming op Twitter.

Zo wordt het loongeheim verboden, wat betekent dat je als werknemer informatie mag opvragen over de salarissen van collega's. Als je dat doet, dan krijg je het gemiddelde salaris binnen je functiegroep te horen, opgesplitst in mannen en vrouwen. Zo moet blijken of bedrijven en organisaties eerlijke standaarden hanteren. Bedrijven vanaf 100 werknemers worden ook verplicht om rapportages over hun salarissen naar buiten te brengen.

De loonkloof mag niet groter zijn dan vijf procent. Een startpunt volgens Rafaela. "Dit is wel baanbrekend, maar we zijn er nog lang niet." De boetes die kunnen volgen als bedrijven de loonkloof na onderzoek niet goed corrigeren moeten "afschrikwekkend" werken, vertelt ze. "Dit moet je als werkgever voelen in je portemonnee."

Verschuiving van bewijslast

Een ander belangrijk punt van de nieuwe wet is het verschuiven van de bewijslast. "Werkgevers moeten aantonen dat er géén sprake was van discriminatie als een werknemer dat aankaart", legt Rafaela uit. Er komt een nieuw juridisch kader waarop rechters zich bij dit soort zaken op kunnen beroepen.

Rafaela ziet de wet als een belangrijke stap naar financiële onafhankelijkheid van vrouwen. Zo moeten vacatures en functietitels genderneutraal zijn en mogen er geen afspraken meer worden gemaakt over het geheimhouden van lonen in contracten. Daarnaast is het voor het eerst dat non-binaire mensen worden opgenomen in een wet.

Voor de hoofdonderhandelaar was het belangrijk om aandacht te besteden aan de verschillen binnen genders. "Jonge vrouwen of vrouwen met een hoofddoek hebben eerder met discriminatie te maken."

Econoom en schrijver Sophie van Gool van het boek Waarom vrouwen minder verdienen vindt het heel goed dat de wet er is. "Gelijk loon voor gelijk werk is al wettelijk verplicht, maar in de praktijk gebeurt dit gewoon niet vaak. Ook omdat er weinig transparantie is."

Werknemers weten volgens Van Gool vaak niet wat hun rechten zijn, "Ze moeten naar een leidinggevende stappen die gaat rechtvaardigen waarom een salaris van een ander hoger ligt. Dat is een moeilijke positie voor werknemers." Daarom is het heel goed dat die bewijslast nu verschuift, vindt Van Gool.

Werkgevers worden in de nieuwe wet bij sollicitaties verboden te vragen naar het laatste salaris. "Een goede vooruitgang. Eén van de redenen dat vrouwen vaak onderbetaald worden is omdat dit vanaf hun eerste baan al het geval is. Die ongelijkheid blijft dan de hele carrière doorwerken."

De econoom benadrukt dat het niet uit zou moeten maken hoeveel je eerder verdiende. Een nieuwe baan betekent nieuwe kansen.

Weerstand

Van Gool noemt het goed dat vrouwen informatie kunnen opvragen over het salaris van hun schaal, maar wijst erop dat vrouwen misschien sowieso al wel in de verkeerde schaal zijn ingedeeld.

Nu de loontransparantiewet is aangenomen volgen er nog enkele formaliteiten in het voorjaar, waaronder het ondertekenen van de wet. Vanaf juni hebben lidstaten drie jaar om de richtlijnen te implementeren. Van Gool verwacht veel weerstand en eventuele ontwijkingen van de richtlijnen bij commerciële bedrijven. "Overal waar ruimte is voor onderhandelingen en interpretatie ga je ongelijkheid houden."

"Deze wet is een goede eerste stap, maar we moeten nog verder."