DNB-president Knot: 'Omgevallen banken een geval apart'

Banken in Europa staan er goed voor. En de problemen die Amerikaanse regionale banken en het Zwitserse Credit Suisse de kop kostten, spelen hier niet. Dat is de belangrijkste boodschap van DNB-president Klaas Knot vandaag, al zegt hij ook: "Ik weet natuurlijk niet wat ik niet weet".

Bij de presentatie van het DNB-jaarverslag over 2022 gaat het bijna alleen maar over de verschillende banken die de afgelopen weken omvielen. De snelheid waarin dat gebeurde heeft Knot "enigszins verrast". Het risico dat een bank loopt als de rente stijgt, is volgens de DNB-president "het oudste risico dat er bestaat".

Daarbij ligt het niet in de lijn der verwachting dat de rente binnenkort weer gaat dalen, want de inflatie blijft volgens Knot nog altijd "te lang, te hoog", ondanks het ongekende tempo waarin de Europese Centrale Bank de rente afgelopen jaar verhoogde.

Ook de verslechtering van het algemene sentiment rond Europese banken na de problemen in de VS kwam voor Knot als een verrassing. "Dat is natuurlijk het gevolg van sociale media en digitalisering", zegt hij. "Waar in de wereld ook iets gebeurt, het heeft meteen ook elders in de wereld effecten."

Credit Suisse ziet Knot wel als een geval apart. "Soms is er sprake van een individuele bank die een opstapeling van problemen in meerdere jaren heeft gekend en die dan het loodje legt", zegt Knot. "Dat kan ook in goede tijden gebeuren. Het heeft niet zoveel te maken met andere banken in Europa." Sinds deze week is de rust op de financiële markten ook weer wat teruggekeerd, al blijft het vertrouwen broos.

Bankruns gaan sneller

Een bankrun zoals in de VS bij Silicon Valley Bank en in Zwitserland bij Credit Suisse heeft alles te maken met het vertrouwen dat er in een bank bestaat. Een groot verschil met de financiële crisis in 2008 en 2009 is de snelheid waarmee het in een meer gedigitaliseerde wereld gaat, beaamt Knot.

"Dat legt nog meer nadruk op het management van de bank om op verantwoorde wijze de risico's te beheersen. En het legt nog meer nadruk op ons toezicht en de kapitaaleisen, om te zorgen dat dit soort momenten van onzekerheid het hoofd kan worden geboden", zegt Knot. Hij denkt dat dit in Europa op dit moment lukt.

Om dat te kunnen zijn volgens de DNB-president hogere buffers dan in 2008 noodzakelijk. En die zijn er ook. "Ik begrijp dat mensen denken 'eerst zien dan geloven'", zegt Knot, maar hij denkt ook dat we nu zien dat banken een stuk sterker zijn dan in 2008. "Er is geen enkele reden om je geld van de bank te halen", zegt hij desgevraagd.

'Strenger toezicht'

In het jaarverslag schrijft DNB dat het sterke fundament van de financiële sector geen overbodige luxe is. De risico's voor financiële stabiliteit zijn op dit moment groot. Tegelijkertijd zijn er weinig te verwachten meevallers. Zo kunnen inflatie en economische groei ongunstiger uitvallen dan waar de financiële markten nu op rekenen, waarbij geopolitieke risico's een grote rol spelen. Dat kan volgens DNB opnieuw een schok veroorzaken.

Daarom is het volgens DNB belangrijk dat er ook strenger toezicht komt op financiële instellingen die niet onder het bankentoezicht vallen, zoals vermogensbeheerders en hedgefondsen. Die sector is wereldwijd en ook in Nederland de afgelopen jaren flink gegroeid. Doordat het financiële stelsel zo verweven is kunnen kleine ongelukken grote gevolgen hebben.

De afgelopen jaren waren er een aantal van dit soort 'ongelukken'. Knot noemt onder andere de teloorgang van Archegos en de grote problemen bij Britse pensioenfondsen eind vorig jaar.

DNB-buffers slinken

De stijgende rente heeft ook flinke impact op de financiële huishouding van DNB zelf. Zoals DNB eerder al waarschuwde, worden er voor de komende jaren miljardenverliezen verwacht. Dit jaar is er voor het eerst sinds 1931 een verlies van bijna een half miljard euro. Als de huidige DNB-buffer van 11 miljard in de toekomst niet voldoende blijkt, moet in de Nederlandse Staat in het uiterste geval financieel bijspringen.

"De kans dat wij met een negatief financieel vermogen komen te zitten is zeker aanwezig", zegt Knot. "Wat we vervolgens gaan doen met die situatie, daarover moeten we nog in overleg met het ministerie van Financiën."

Een negatief eigen vermogen heeft volgens Knot niet direct impact op wat een centrale bank in de dagelijkse praktijk kan doen. Maar als de rente nog veel verder oploopt en de verliezen daarmee nog veel groter worden, komt een bijstorting van de staat volgens Knot wel in beeld.