In Malawi laat storm Freddy diepe sporen na: 'Dit raakt de armsten van de armen'

• Fiorella Opromolla

  redacteur Buitenland

Verwoeste huizen en wegen, overvolle opvangkampen en voedsel- en medicijntekorten: de gevolgen van storm Freddy zijn in Malawi maar al te goed zichtbaar. Door de storm kwamen zo'n 500 mensen om het leven en nog altijd zijn er veel vermisten. Honderdduizenden mensen raakten ontheemd door het extreme weer.

"De storm is dan wel voorbij, maar de problemen zijn niet opgelost", vertelt de Nederlandse arts Tessel van Manen, die in Malawi woont.

Storm Freddy raasde ruim zes weken over zuidelijk Afrika en kwam twee keer aan land. De storm richtte niet alleen in Malawi een ravage aan, maar ook in Mozambique en op Madagaskar. De meeste dodelijke slachtoffers vielen in Malawi. Voor zover bekend was het de langstdurende tropische storm ooit gemeten op het zuidelijk halfrond. Freddy ging gepaard met zware regenval en verwoestende windstoten. "Het regent nog steeds. Hier en daar zijn modderstromen, soms dwars door dorpen heen", zegt Van Manen.

Malaria

In de omgeving van Mulanje, in het zuiden van Malawi, is de schade groot. De Nederlandse tropenarts Lisanne Glas werkt al jaren, samen met haar man, voor een ziekenhuis daar. Ze gaat langs in de opvangkampen om medische zorg te verlenen. "Er zijn veel kinderen die malaria hebben. Er zit geen glas in de ramen van de gebouwen waar de mensen zijn ondergebracht, zoals kerken en scholen, waardoor de muggen makkelijk naar binnen komen. En veel klamboes zijn weggespoeld door de storm."

"En er is een tekort aan medicijnen, bijvoorbeeld voor hiv en astma", vertelt Glas. "Daarnaast proberen we iedereen van voldoende eten te voorzien en van chloor om water te zuiveren, want we hebben ook nog te maken met een cholera-uitbraak."

Ook Van Manen helpt als arts in de kampen. Via haar netwerk in Nederland zamelde ze daarnaast geld in om eten en dekens te kunnen kopen. "De mensen zijn vooral aangewezen op zichzelf en moeten het hebben van hulp van lokale organisaties", zegt ze. "Je probeert te doen en te kopen wat je kan, maar dat is maar zo'n klein deel. Er is zo veel hulp nodig."

Reddingsteams en families zijn nog altijd op zoek naar vermisten. Volgens de officiële cijfers zijn bijna 430 mensen nog niet gevonden. "Het gaat om gigantische gebieden waar het lastig is om te komen, waardoor zoeken heel langzaam gaat", zegt Glas.

Van Manen vertelt dat de burgerregistratie niet goed op orde is, waardoor de officiële cijfers mogelijk lager zijn dan het werkelijke aantal. Dat beaamt Glas. "Het is altijd een gok. Maar de community is heel sterk hier, iedereen kent elkaar. Dus als er iemand vermist is, weet de omgeving dat meestal wel."

Hulp van andere landen is er wel, maar niet veel. "Tanzania en Zambia hebben helikopters gestuurd en het Verenigd Koninkrijk een team van hulpverleners", vertelt Glas. "Maar een massale stroom van internationale hulp, bijvoorbeeld uit Europa, daar is geen sprake van. Dat terwijl deze storm het gevolg is van klimaatverandering en dat juist door het Westen wordt veroorzaakt."

Het ziekenhuis in Mulanje, waar Glas werkt, heeft wel geld ontvangen van internationale partners om in de opvangkampen actief te kunnen zijn. De regering heeft daarnaast geld en middelen gekregen van Artsen zonder Grenzen, het Rode Kruis, Unicef en Partners in Health om hulp te kunnen verlenen.

Voor storm Freddy waren er al veel problemen in Malawi, een van de armste landen ter wereld. "Hoge inflatie, covid, cycloon Ana vorig jaar waardoor de oogst mislukte, dure kunstmest door de oorlog in Oekraïne", somt Glas op. Meer dan de helft van de bevolking leeft onder de armoedegrens. "Dat maakt dat de gevolgen van deze storm zo groot zijn. Heel veel huizen zijn ingestort. Dat zijn dan ook de armoedigste huizen, gemaakt van modder bijvoorbeeld. Deze ramp raakt de armsten van de armen."

Ook de oogst van dit jaar dreigt te mislukken, vertelt Van Manen. "De maïsoogst is door de storm voor een groot deel verwoest. Maïs is een heel belangrijk product voor de Malawiërs, die dat hier een paar keer per dag eten. Geen maïs betekent geen eten én geen inkomsten."

En dan is er nog een ander probleem: een half miljoen kinderen kan door de storm niet naar school, zegt hulporganisatie Save The Children. De regering heeft scholen in de getroffen gebieden gesloten, omdat gebouwen te onveilig zijn door het zware weer. Daarnaast worden zo'n 230 schoolgebouwen nu gebruikt als tijdelijk onderkomen voor de mensen die ontheemd zijn geraakt. De heropening van de scholen staat gepland voor 17 april.