Minder mensen in de schulden, maar voor enkele groepen nemen betalingsproblemen toe
Het aantal Nederlanders van 18 jaar en ouder met een lening daalt, maar voor enkele groepen zijn er groeiende betalingsproblemen. Dat blijkt uit een jaarlijks rapport van Stichting BKR, die een overzicht bijhoudt van schulden in ons land. Aan het eind van vorig jaar waren er bijna 8 miljoen Nederlanders die ergens krediet hadden.
BKR registreert zogenoemde positieve consumptieve kredieten, dat zijn leningen die door consumenten worden afgesloten. Dan gaat het bijvoorbeeld om persoonlijke leningen, contracten voor leaseauto's en kredieten die je gespreid kan aflossen, zoals bij het kopen van spullen op rekening of het gebruik van creditcards. Vanaf een waarde van 250 euro wordt een krediet geregistreerd.
De afgelopen jaren neemt het aantal kredieten gestaag af. Er worden wel meer kredieten voor leaseauto's geregistreerd en aflopende kredieten als telefoonabonnementen.
Hypotheekschuld
Maar in totaal staan minder mensen bij BKR geregistreerd. De stichting ziet ook minder betalingsachterstanden, ondanks de "huidige financiële uitdagingen voor veel kwetsbare huishoudens", zoals de coronacrisis en de financiële gevolgen van de oorlog in Oekraïne.
Er zijn ook minder goede ontwikkelingen. Steeds meer mensen hebben te maken met een betalingsachterstand op de restschuld van hun hypotheek, dat is de schuld die na de verkoop van een huis overblijft. Het gaat om mensen die de vaste lasten niet meer kunnen opbrengen en hun huis gedwongen moesten verkopen voor een waarde die lager ligt dan de hypotheek. De afgelopen twee jaar is het aantal mensen dat te maken had met een betalingsachterstand op een restschuld gestegen, van 3,2 procent naar 9,1 procent. Het aantal valt volgens de stichting in absolute aantallen mee; het gaat om zo'n 1400 huishoudens.
Niettemin een flinke stijging, ziet het BKR: "Wij registreren en zien deze ontwikkeling. Maar we kijken alleen naar data, het is aan anderen zoals hypotheekverstrekkers of bijvoorbeeld de Vereniging Eigen Huis om naar de oplossing te kijken. Zo zouden gemeenten op basis van onze signalen een betere vorm kunnen geven aan schuldhulpverlening."
Het BKR stelt vast dat minder dan tien procent van de mensen met een betalingsachterstand hulp krijgt via de gemeente met een schuldregeling of een gemeentelijk krediet. "Het loont de moeite om te onderzoeken wat de overige 90 procent met een betalingsachterstand doet en hoe het met deze groep gaat," schrijft het BKR. "Weten deze inwoners wel de weg naar schuldhulpverlening te vinden?"
De stichting roept in het rapport op ook hypotheken met een normaal verloop te registreren. "Het is eigenlijk niet helemaal uit te leggen dat de grootste schuld die mensen meestal hebben, de hypotheek, niet in ons overzicht staat", zegt Gert-Jaap Mooij, productmanager bij BKR. "Zo kun je zien wat er nog meer financieel speelt bij mensen, het geeft een compleet beeld."
Jongeren
Een andere kwetsbare groep met betalingsachterstanden zijn jongeren. "Als we het aantal betalingsachterstanden afzetten tegen het aantal lopende kredietovereenkomsten, dan blijkt dat de achterstanden in de leeftijdsgroep tot 30 jaar relatief hoog zijn en de afgelopen jaren fors zijn toegenomen," blijkt uit het rapport.
18- tot 24-jarigen hebben de minste kredieten, doordat ze minder toegang hebben tot bijvoorbeeld een hypotheek. De stichting zegt daarover: "maar je ziet dat achterstanden groeien, zelfs op relatief kleine kredieten zoals een telefoonabonnement. De weerbaarheid van deze groep is heel laag, ze hebben natuurlijk relatief weinig inkomen."
Het BKR registreert geen zogeheten buy now pay later-systemen, zoals Klarna. Dat zou de stichting wel willen. Volgens een woordvoerder van het BKR zou het "in het kader van bescherming van deze jongeren goed zijn als dit ook geregistreerd wordt", zegt de woordvoerder. Er ligt nu een wetvoorstel in Brussel om dit voor elkaar te krijgen.
Regionale verschillen
Vooral in grote steden als Rotterdam, Den Haag, Lelystad en Almere ziet BKR betalingsachterstanden. Opvallend is dat Limburg in verhouding de provincie is waarin de meeste lopende consumptieve kredieten afgesloten. Tegelijkertijd zijn daar relatief minder betalingsachterstanden. "Het is gissen hoe dat komt", zegt Mooij.
