Mogelijk laatste natuurserie van David Attenborough (96) ligt gevoelig

Zo'n 69 jaar na zijn eerste tv-optreden was vanavond weer het warme stemgeluid van Sir David Attenborough te horen op BBC One. Wild Isles gaat over de Britse eilanden en is naar verluidt de laatste natuurserie op locatie voor de 96-jarige bioloog. En het mogelijke slotstuk van zijn imposante tv-carrière ligt politiek gevoelig.

De documentairereeks gaat namelijk niet alleen over het natuurschoon van het Verenigd Koninkrijk. Ook klimaatverandering, ontbossing en de fors gedaalde biodiversiteit komen aan bod. De serie is deels gefinancierd door een aantal natuurbeschermingsorganisaties. Intern is er bij de BBC discussie over hoe wenselijk dat is, meldde de conservatieve krant The Telegraph deze week.

Volgens de progressieve krant The Guardian heeft de publieke omroep 'uit vrees voor rechtse kritiek' besloten een aflevering van Wild Isles niet uit te zenden op tv. De BBC spreekt dat tegen. Het was altijd al de bedoeling dat deze losstaande aflevering alleen digitaal uitkwam, is de lezing van de directie.

Natuur is politiek

Dat een natuurdocumentaire leidt tot politiek getouwtrek, past volgens ecoloog en filmmaker Ruben Smit "heel goed in het tijdsbeeld". De natuur is volgens hem nu eenmaal een politiek beladen onderwerp geworden. "De producties die we gemaakt hebben over de Waddenzee, grutto en Oostvaarderplassen hebben ook allemaal geleid tot politieke dialoog. Tot aan Kamervragen en acties toe."

Zo besloot een festival in Harderwijk in 2018 om Smits documentaire De Nieuwe Wildernis niet te vertonen na dreigementen op sociale media. Er was destijds hevige discussie over het wel of niet afschieten van grote grazers in natuurgebied De Oostvaardersplassen, waar de natuurfilm is opgenomen.

Attenborough: het was makkelijk

Zulke polarisatie rondom natuur- en milieuvraagstukken moet door de jonge Attenborough destijds ondenkbaar zijn geweest. "Waar ik ook naartoe ging, was er wildernis", blikte hij in A Life On Our Planet uit 2020 terug op zijn begindagen als natuurfilmmaker. Begin jaren 50 stond het genre nog in de kinderschoenen. "Het was behoorlijk makkelijk: mensen hadden nog nooit gordeldieren of luiaards op tv gezien."

Attenborough vond dit de beste tijd van zijn leven. Hij reisde de wereld rond en stond oog in oog met de meest exotische dieren. "Deze pionier heeft de wereld kennis laten maken met de natuur via de tv", zegt Smit. "Dankzij zijn enthousiasme en kennis is de wereld zich bewust geworden van de kwetsbaarheid van de aarde."

De Nederlander is groot fan van de tv-maker, die hij "een god in mijn wereld" noemt. De documentaires van Attenborough waren voor hem een inspiratiebron om hetzelfde te doen. Behalve diens iconische stemgeluid en typisch Britse humor roemt Smit ook de betrokkenheid bij de natuur die zijn voorbeeld toont.

Activisme

Aanvankelijk was de presentator niet activistisch ingesteld. Hij wilde vooral laten zien hoe mooi alle planten en dieren zijn, een instelling waar ook kritiek op klonk vanuit de ecologische beweging. "Ik had niet verwacht dat het serieus fout zou gaan tot ongeveer een decennium geleden", zei Attenborough in een interview met Nieuwsuur enkele jaren geleden.

Sindsdien is hij een vurig pleitbezorger van het vergroten van de biodiversiteit en het aanpakken van de opwarming van de aarde. Smit noemt Attenboroughs speech op klimaattop COP26 als voorbeeld. "Toen zagen we een negentiger die op de barricaden ging staan."

"In mijn leven heb ik een verschrikkelijke aftakeling van de natuur meegemaakt", zei hij tegen de wereldleiders in de zaal:

Nu speculeren Britse media erover dat Attenborough waarschijnlijk zijn laatste documentaire op locatie heeft gemaakt. Het is onduidelijk waar dat precies op is gebaseerd, maar gezien zijn hoge leeftijd wordt reizen wel steeds moeilijker.

Papegaaiduikers

Als het inderdaad de laatste is, dan sluit de presentator af met een primeur. Nooit eerder heeft hij 'thuis' een documentaire opgenomen. Hij zal op en rondom de Britse en Ierse eilanden onder meer papegaaiduikers, steenarenden en orka's laten zien.

Smit noemt de keuze voor het Verenigd Koninkrijk verrassend. Hij is benieuwd in hoeverre er aandacht is voor de aanpak van klimaatverandering. "Het is goed dat er een politieke dialoog is over de rol van natuurbeschermingsorganisaties bij dit soort producties", zegt de documentairemaker. Transparantie hierover is volgens hem zeer belangrijk. "Maar ik zou het een slechte zaak vinden als door zo'n discussie politiek gevoelige onderwerpen niet op tv komen."