Gemeenten verbieden dragen mes in afwachting van landelijk verbod

In afwachting van het landelijk messenverbod voor minderjarigen heeft een aantal gemeenten al een algeheel messenverbod ingesteld. Eind vorig jaar is dat bijvoorbeeld gebeurd in Winterswijk, Middelburg en Vlissingen en sinds afgelopen week is het ook in Groningen verboden om een mes op zak te hebben.

Het gaat daarbij om messen die nog niet verboden zijn, maar die wel als steekwapen gebruikt kunnen worden, zoals een keukenmes.

Welk effect hebben die gemeentelijke verboden? En waar blijft het landelijke verbod?

Het messengeweld onder tieners neemt toe. De politie registreerde vorig jaar ongeveer zeventig steekincidenten met minderjarigen, het hoogste aantal in de afgelopen jaren. En ook dit jaar ging het al op veel plekken mis: zo werd eind januari een snackbarhouder in Den Haag doodgestoken. Drie minderjarige verdachten werden aangehouden.

Eén lijn trekken

De burgemeesters die zo'n lokaal verbod hebben ingevoerd, geven aan dat de huidige Wet wapens en munitie de politie niet genoeg mogelijkheden geeft om messen in beslag te namen. "Ook niet als er een sterk vermoeden is dat er mogelijk strafbare feiten mee gepleegd kunnen worden", zegt een woordvoerder van de gemeente Winterswijk. Door een algeheel verbod in de gemeentelijke regels op te nemen krijgt de politie die mogelijkheid wel.

"Vaak worden de messen als bijvangst aangetroffen", zegt een woordvoerder van de gemeente Westland. "Denk hierbij aan een controle van een scooter, waarbij een mes wordt aangetroffen in de buddyzit." In de gemeente Westland wordt jaarlijks zo'n vijftien keer ingegrepen op basis van het verbod. Dit jaar gebeurde dat al zes keer.

De burgemeester van Smallingerland is tevreden over de effecten van het verbod in zijn gemeente, maar denkt dat er één lijn moet worden getrokken. "Landelijke wetgeving zorgt voor iedereen voor duidelijkheid, zoals bij het alcoholverbod onder de 18."

Verkoop en draagverbod

Zaanstad was in 2020 een van de eerste gemeenten waar het op zak hebben van alle soorten messen in de hele gemeente werd verboden. En niet alleen voor minderjarigen, maar voor alle inwoners. Toch is het aantal steekincidenten daar niet afgenomen.

"Hieruit kunnen we echter niet concluderen dat het messenverbod geen effect heeft", zegt een woordvoerder van de gemeente. "Ons standpunt is dat we een brede aanpak moeten hebben. Dus ook stoppen met het verkopen aan minderjarigen of het als prijs weggeven op kermissen. Ook moeten we inzetten op voorlichting op scholen."

In november 2020 kondigde het kabinet al aan de verkoop van messen aan minderjarigen landelijk te gaan verbieden. Ook de regels voor het dragen van een mes zouden worden aangescherpt. Maar het voorstel om de Wet wapens en munitie te wijzigen is nog niet klaar om door de Tweede Kamer behandeld te worden.

Want wat betekent de wetswijziging voor de scouting, klussers of mensen die willen vissen? Begin dit jaar konden maatschappelijke organisaties reageren op het wetsvoorstel. Scouting Nederland heeft het kabinet op het hart gedrukt dat het gebruik van zakmessen door kinderen en jongeren mogelijk moet blijven. "We willen voorkomen dat er in de praktijk en bij handhaving discussies ontstaan tussen boa's en onze leden", benadrukt Kim Fokkelman van Scouting Nederland.

Grijs gebied

Ook de Raad voor de rechtspraak is kritisch en vindt dat het huidige wetsvoorstel nog te veel vragen oproept. Want ook al zijn sommige messen nu nog niet verboden, als je er een in de openbare ruimte bij je hebt en er kan worden aangenomen dat iemand dat alleen maar draagt om een ander te bedreigen of letsel toe te brengen, dat kan de politie al ingrijpen. De vraag is dus of het nodig is om het dragen van keukenmessen te verbieden.

Maar het is dus juist dat grijze gebied waar de burgemeesters meer duidelijkheid over willen. Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat weten dat alle reacties op het wetsvoorstel momenteel worden bestudeerd en de tekst nog niet definitief is. Ondertussen is een aantal winkels al wel gestopt met het verkopen van messen aan jongeren onder de 16 jaar.