'Bedrijven betalen salaris 200 hoogleraren, transparantie ontbreekt vaak'
Van elke vijf hoogleraren krijgt er één het salaris niet (volledig) van de universiteit. Bijna 200 professorbanen worden betaald door het bedrijfsleven. Stichtingen en kennisinstituten financieren nog eens honderden leerstoelen, blijkt uit onderzoek van het FD.
Philips is de grootste geldschieter uit het bedrijfsleven met twaalf leerstoelen. Shell komt op de tweede plaats met acht. Met name de banden van Shell en de universiteiten leidden afgelopen tijd tot protesten op verschillende universiteiten.
Voor bedrijven is het om verschillende redenen interessant om een leerstoel te betalen. Zo geeft chipfabrikant NXP in de zakenkrant aan dat een van zijn hoogleraren invloed heeft op het lesprogramma van de faculteit en er voor zorgt dat "onderzoeksthema's goed aansluiten bij wat de industrie, en NXP in het bijzonder, nodig heeft". Ook helpt het bijvoorbeeld bij het aantrekken van studenten als nieuwe werknemers.
Sultan van Oman
De zorg is de sector met de meeste extern betaalde leerstoelen. Het gaat dan vooral om ziekenhuizen die hoogleraren sponsoren. Ook farmaceuten, zoals Byondis, betaalden er enkele. Verder betalen ook advocatenkantoren en lobby- en adviesbureaus graag voor een professorspost.
In de lijst van het FD staan enkele tientallen buitenlandse bedrijven. De krant noemt het Duitse chemieconcern BASF en het sultanaat van Oman. De sultan van het Arabische land financiert bijvoorbeeld de leerstoel islamstudies aan de Universiteit van Leiden en de leerstoel watermanagement aan de Universiteit Utrecht.
Transparantie
Betaalde leerstoelen zijn toegestaan, maar volgens de wetenschappelijke code moeten universiteiten en hoogleraren er wel open over zijn. En dat is lang niet altijd het geval volgens het FD-onderzoek.
Van de 46 bedrijfsprofessoren die bekostigd worden door de zeven grootste financiers (Philips, Shell, NXP, ASML, Unilever, Royal GD en DSM) noemt ruim een derde de financiering niet expliciet op de persoonlijke webpagina. Een kwart liet achterwege wie hun geldschieter is in hun meest recente publicaties.
"Onbegrijpelijk", citeert het FD Rob van Eijbergen, hoogleraar integriteit aan de Vrije Universiteit. "Je mag extern gefinancierd worden, maar het zou voor collega's en het publiek altijd duidelijk moeten zijn door wie."
Koepelorganisatie Universiteiten van Nederland noemt transparantie tegen de NOS ook "ontzettend belangrijk". Tegelijkertijd zegt de woordvoerder ook dat samenwerking van belang is. "Kennis moet ook ten goede komen van de samenleving. Zeker op het gebied van praktische kennis is het dan ook handig om samen op te trekken met verschillende partijen uit de samenleving."
