'Sterke aanwijzingen' groen licht Poetin voor inzet raket die MH17 trof
De Russische president Poetin heeft hoogstwaarschijnlijk toestemming gegeven voor de inzet van het wapen waarmee in 2014 vlucht MH17 is neergeschoten boven Oekraïne. Dat concludeert het team dat onderzoek doet naar de betrokkenheid van Rusland bij het neerhalen van het toestel van Malaysia Airlines. Er zijn "sterke aanwijzingen".
Uit getapte telefoongesprekken tussen Russische overheidsmedewerkers blijkt volgens het onderzoeksteam dat de beslissing over militaire ondersteuning bij de president lag. In juni 2014 werd in Moskou een verzoek van de Russische separatisten besproken. Ze vroegen om luchtafweergeschut met een hoger bereik.
Er is volgens het Joint Investigation Team (JIT) concrete informatie dat dit verzoek is voorgelegd aan de president, en dat zijn beslissing positief was.
Herdenking D-Day
Het besluit over het zwaardere luchtafweergeschut werd een week uitgesteld "omdat er maar één is die een beslissing neemt (..), de persoon die op dat moment op een top in Frankrijk is", zo tekenen de onderzoekers op uit de getapte gesprekken. President Poetin was op dat moment - op 5 en 6 juni 2014 - bij de herdenking van D-Day in Frankrijk.
Of in het verzoek uitdrukkelijk over een Buk-systeem werd gesproken, is onbekend. "De hoge lat van volledig en sluitend bewijs wordt niet gehaald", stellen de MH17-onderzoekers daarom. Zeker is wel dat korte tijd later de zware luchtverdedigingssystemen worden geleverd, waaronder de Buk die later MH17 zou neerhalen.
Het JIT liet ook een afgeluisterd gesprek uit 2017 horen waarin Poetin zelf te horen is. Met een rebellenleider bespreekt hij de situatie in het gebied. "Het laat zien dat Poetin persoonlijk betrokken was bij het conflict in Oekraïne", zei Andy Kraag namens het onderzoeksteam.
Groot gevaar
Vanochtend zijn nabestaanden geïnformeerd over de voortgang van het MH17-onderzoek. Zij kwamen bijeen in Den Haag, waar het onderzoeksteam ook een persconferentie gaf.
Niet alleen de rol van het Kremlin, maar ook de bemanning van de bewuste Buk-raketinstallatie is aan nader onderzoek onderworpen. Het Joint Investigation Team heeft verschillende mogelijke bemanningsleden geïdentificeerd, maar vond geen hard bewijs voor hun betrokkenheid.
De militairen konden niet ondervraagd worden, omdat Rusland niet meewerkt. Het land blijft volhouden dat er nooit een Russische Buk in oost-Oekraïne is geweest. Getuigen zouden groot gevaar lopen als ze toch met het JIT praten.
Onschendbaar
"Alle sporen lopen dan ook dood", zei Digna van Boetzelaer van het Openbaar Ministerie. "Het onderzoek wordt daarom gestaakt." Het betekent dat er geen nieuwe aanklachten zullen volgen voor het neerhalen van MH17. Volgens haar kan niet hard gemaakt worden wie wat wist binnen de Russische overheid.
Hoewel er dus sterke aanwijzingen zijn dat Poetin goedkeuring gaf voor het wapensysteem, is er geen sluitend bewijs. Bovendien geniet hij als president onschendbaarheid. "Staatshoofden kunnen volgens de Nederlandse wet niet vervolgd worden, zelfs niet voor oorlogsmisdrijven", aldus Van Boetzelaer.
Ze benadrukte dat de zaak niet definitief gesloten wordt. Volgens het JIT kan het onderzoek altijd weer geopend worden als er aanvullende informatie binnenkomt.
Meerdere nabestaanden hoopten dat er ook nog anderen vervolgd zouden worden, omdat er meer mensen betrokken moeten zijn geweest bij het neerschieten van het vliegtuig.
Het JIT heeft de afgelopen tijd geprobeerd daarachter te komen. In 2019 meldde het team al dat een hoge adviseur van president Poetin heeft geholpen bij het leveren van de gebruikte raket aan separatisten in Oost-Oekraïne.
