Bolsonaristas achter bestorming Brazilië, wie zijn ze en wat willen ze?
De bestorming van Braziliaanse overheidsgebouwen, gisteren in de hoofdstad Brasilia, werd gedaan door honderden aanhangers van oud-president Bolsonaro. Ze drongen het parlementsgebouw, het hooggerechtshof en het presidentieel paleis binnen. Ramen werden ingeslagen en het interieur vernield. Wie zijn ze, wat zijn hun motieven en wat willen ze bereiken?
Bolsonaristas
Bolsonaristas worden ze genoemd, aanhangers van oud-president Jair Bolsonaro. De uiterst rechtse Bolsonaro kwam op 1 januari 2019 aan de macht. Een president die zich uitspreekt voor traditionele en conservatieve familiewaarden. Tegen progressieve ideeën, tegen homoseksualiteit, rechten voor inheemsen en transgenders, tegen het recht op abortus.
Bolsonaro is de president van de drie K's: kogels, koeien en kerk. Hij wil criminaliteit met harde hand bestrijden en maakt zich sterk voor meer geld voor de politie en het leger. Ook steunt hij de landbouwsector, een belangrijke pijler van de Braziliaanse economie. Onder Bolsonaro worden grote delen van de Amazone gekapt om plaats te maken voor landbouwgrond.
Met zijn verhaal spreekt hij miljoenen mensen aan. De grote evangelisch-christelijke groepen in Brazilië maken deel uit van zijn achterban. Maar hij geeft ook een stem aan miljoenen Brazilianen die ontevreden zijn over hun toekomstperspectief, over de corruptie en over de groeiende criminaliteit.
Voor ongeveer een kwart van het Braziliaanse electoraat is Bolsonaro een politieke held. De afgelopen vier jaar steunen ze hem onvoorwaardelijk. In Bolsonaro hebben ze een vertegenwoordiger gevonden die hun mening deelt.
Meerderheid of minderheid
Bij de presidentsverkiezingen in oktober neemt Bolsonaro het op tegen zijn aartsrivaal, de linkse Luiz Inácio Lula da Silva. De twee kandidaten zijn in de peilingen verwikkeld in een nek-aan-nekrace. Uiteindelijk wint Lula met een kleine meerderheid de verkiezingen.
Maar volgens de Bolsonaristas zijn die verkiezingen niet eerlijk verlopen. Al vanaf het begin van zijn presidentschap ageert Bolsonaro tegen het elektronische kiessysteem. Volgens hem is het systeem fraudegevoelig. Ook valt hij herhaaldelijk instituties aan die de Braziliaanse verkiezingen organiseren, zoals de Kiesraad en het hooggerechtshof. Als hij de verkiezingen verliest, moet er wel fraude zijn gepleegd, redeneert Bolsonaro.
Na vier jaar gelooft een deel van zijn achterban dat ook. Bewijs voor fraude wordt niet gevonden. Toch accepteert een deel van de Brazilianen de verkiezingsuitslag niet. Dat is overigens niet alleen vanwege de vermeende fraude. Lula was al twee keer eerder president van Brazilië, maar werd na zijn laatste termijn veroordeeld wegens corruptie. Na anderhalf jaar wordt de veroordeling geannuleerd en komt Lula vrij.
Voor een deel van de Brazilianen maakt dit niet uit. Ze vinden het een schande dat ze een president hebben die achter de tralies heeft gezeten.
Wat willen ze bereiken?
Na de verkiezingsuitslag zijn er in het hele land protesten. Een kleine radicale groep van de Bolsonaristas slaat hun kamp op voor legerkazernes. Ze willen dat het leger ingrijpt, door een staatsgreep te plegen en zo Bolsonaro aan de macht te houden.
Een idee dat niet helemaal uit de lucht komt vallen. Brazilië was ruim twintig jaar een militaire dictatuur, tussen 1964 en 1985. Bolsonaro is een voorstander van de dictatuur, zo laat hij geregeld doorschemeren. Bolsonaro heeft zelf een militaire opleiding en dient ruim vijftien jaar in het Braziliaanse leger. Tijdens zijn presidentschap suggereert hij meerdere malen dat hij met steun van het leger, zijn tegenstanders in het parlement wel een lesje zal leren.
Dit scenario is bij een deel van zijn achterban blijven leven. Ze willen dat de militairen de macht overnemen. Om het leger onder druk te zetten, kamperen aanhangers van Bolsonaro al maanden voor legerkazernes. Ook die in Brasilia. Maar de militairen houden zich afzijdig en reageren niet echt op de protesten. Op 1 januari wordt president Lula geïnaugureerd en is hij officieel president van Brazilië. Met de bestorming van de parlementsgebouwen hoopte een deel van de Bolsonarista's misschien een situatie te forceren, waarin het leger alsnog zou ingrijpen.
Maar zover is het niet gekomen. De actie van de kleine groep Bolsonaro-aanhangers wordt in plaats daarvan door de meeste Brazilianen veroordeeld. Van links tot rechts, ook binnen de Bolsonaristas, zijn mensen geschrokken en boos. De bestorming kan er dus wel eens toe leiden dat de eisen van deze radicale groep Bolsonaristas juist minder steun gaan vinden in het land.
