Het theater zit steeds vaker vol met nieuw publiek

• Soehayla Halouchi

Waar de cultuursector na corona worstelde om de zalen vol te krijgen, bereikt het theater de laatste tijd steeds meer een nieuw publiek: jong, divers en vooralsnog onbekend met toneel. Dat stellen directeuren en programmeurs van verschillende theaters in Nederland.

Neem de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap. Tot voor kort was die ondervertegenwoordigd onder theaterbezoekers. Dat kwam ook naar voren uit een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau: met name jongeren met een niet-westerse achtergrond zijn veel minder zichtbaar in het theater dan die met een autochtone achtergrond.

Er verandert dus iets, al lijken het vooral de makers met een groot bereik te zijn die andere groepen naar hun voorstellingen weten te krijgen.

"Aan de vraag ligt het niet", zegt theatermaker en cabaretier Jawad Es Soufi, beter bekend onder zijn pseudoniem 'Sloegie'. Hij maakte in 2020 zijn onemanshow-debuut en heeft sindsdien zelden plekken over in zalen door heel Nederland en België. Dat er genoeg animo is voor het theater bij onder meer de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap merkte hij toen al.

En hoewel theaters het nog niet zo zagen, was Es Soufi standvastig: "Voor mijn allereerste show was ik naar het Theater Rotterdam gegaan en had ik gevraagd of ik een show mocht geven. Ik heb 10.000 volgers op Instagram en als maar 10 procent een kaartje koopt is de zaal al uitverkocht, vertelde ik ze."

Na een lang gesprek mocht Es Soufi de zaal voor een avondje huren. Het bedrag werd voorgeschoten door hechte vriend en profvoetballer Sofyan Amrabat, de Marokkaans-Nederlandse sterspeler op het afgelopen WK voor Marokko: "Maar nog voordat het theater de factuur kon uitsturen, was mijn show al uitverkocht."

Ook collega-cabaretier Hamza Benmira signaleerde deze vraag vanuit de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap toen hij twaalf jaar geleden de komediegroep Borrelnootjez opzette: "Je merkte toen al dat er behoefte was aan liveshows. Toen wij de eerste opzetten in 2011, was die binnen de kortste keren uitverkocht in alle grote steden van Nederland."

Volgens Benmira is het een kwestie van tijd voordat er meer aanbod komt vanuit de makers en theaters: "Wij zijn van de eerste generatie die zich bezig kon houden met dit soort dingen. Onze ouders waren bezig met rondkomen en overleven." Benmira noemt ook Najib Amhali. "Die was destijds de enige die aan cabaret deed. Er was weinig aanbod."

Voor Borrelnootjez gaat het om je kunnen identificeren, legt hij uit. "In Amerika had je DefJam en zwarte komedie, daar keken wij vroeger naar. Wij zagen de volle zalen met voornamelijk Afro-Amerikaans publiek en we dachten: dit willen wij Marokkaanse-Nederlanders ook. Met dingen die herkenbaar zijn voor ons, waarmee wij ons kunnen identificeren, onze soort humor."

Nieuwe beweging

Directie en programmeurs van verschillende theaters proberen dus om die reden ook het aanbod aan te laten sluiten op de vraag. Zo ook Bram Jacobs, die over de programmering gaat bij het Parktheater in Eindhoven. Hij legt uit dat er sinds corona een trendbreuk heeft plaatsgevonden in de theaterwereld.

"We hebben altijd een vast theaterpubliek gediend, maar we misten ook veel mensen. We merkten dat dat traditionele publiek minder vaak kwam, dus we moesten een nieuwe beweging op gang laten komen - en dat wordt gesteund door de mensen die bij theaters werken. Die zijn nu diverser en jonger en kijken dus anders naar dit soort aanbod."

'Diversiteit gaat om herkenning'

Voor Yassine Boussaid, directeur bij de Meervaart in Amsterdam, gaat een divers aanbod nog verder: "Je bent niet divers bezig als je alleen 'Sloegie' boekt, je bent alleen divers bezig als je 'Sloegie' en een Jon van Eerd boekt. Het moet herkenning zijn voor iedereen, dat is waar het om gaat."

"Ik heb geen moeite met monocultuur in een zaal", gaat Boussaid verder. "Alleen de perceptie dat tot die groep maar één soort type mens behoort, klopt niet. Het is een gelaagde groep en die moet je ook iets anders laten zien. Het gaat om referentiekaders verbreden en dat bereik je door kruisbestuiving in de foyer - verschillende soorten mensen in het theater ontvangen."

Die kruisbestuiving creëren ze bij de Meervaart door het theater toegankelijk te maken voor mensen uit alle sociaal-economische lagen. Boussaid noemt de stadspas van de gemeente Amsterdam, waarmee inwoners met een laag inkomen gratis of met korting naar een voorstelling kunnen. "Zo verrijk je en inspireer je mensen met een mooi avondje uit."