White Lives Matter-extremisten willen racisme in Nederland normaliseren

Over de racistische teksten die tijdens de jaarwisseling werden geprojecteerd op de Erasmusbrug in Rotterdam, was de afgelopen week veel te doen. Het Openbaar Ministerie doet strafrechtelijk onderzoek vanwege discriminatie, maar er zijn nog geen aanhoudingen verricht.

De groep die achter de racistische teksten op de Erasmusbrug zit, doet op het eigen Telegram-kanaal weinig moeite om de extremistische ideologie achter leuzen als "White Lives Matter", "Zwarte Piet deed niets verkeerd" en "vrolijk blank 2023" te verhullen. De NOS keek de afgelopen dagen mee in het kanaal.

In een manifest schrijft de groep een land na te streven waar minimaal 99 procent van de inwoners "blank" is. De mensen voor wie dat niet geldt, mogen tijdelijk verblijven als dat "ten gunste van de Blanken" is, zoals toeristen. Kans op het staatsburgerschap maken zij sowieso niet, vindt de groep.

De Nederlandse White Lives Matter-extremisten staan niet op zichzelf, en vormen een "dochtergroep" van een internationale groep. Het Nederlandse manifest is voor een groot deel een vertaling van het Engelstalige manifest uit die groep.

Vijandsbeeld

Erg groot in omvang zijn de groepen niet: het Nederlandse kanaal heeft ruim 1300 leden, van wie bijna de helft aanhaakte na de projecties op de Erasmusbrug. De wereldwijde versie heeft nog geen 16.000 leden.

"Dit soort groepen gelooft in een bedreiging van het zogenaamde witte ras, en heeft het idee zich daartegen te moeten verdedigen", zegt Willemijn Kadijk, onderzoeker naar extremisme. Dat is dan ook het verschil tussen Black Lives Matter en White Lives Matter, zegt zij. "Black Lives Matter is opgekomen als emancipatiebeweging, terwijl White Lives Matter uit de extreemrechtse hoek komt. Er is onlosmakelijk een vijandsbeeld aan verbonden."

Zowel de wereldwijde als de Nederlandse groep heeft als doel om racisme te normaliseren. Door het verspreiden van racistische boodschappen, waarin de zogenaamde superioriteit van het "blanke ras" wordt verkondigd, moet een "raciaal bewustzijn" worden aangewakkerd.

Dat moet allemaal "op een legale en vreedzame manier" gebeuren, schrijven ze in hun manifest. "Maar een land met alleen maar witte mensen krijg je niet voor elkaar zonder andermans rechten te schenden", zegt onderzoeker Kadijk.

De acties zelf zijn wel geweldloos, en richten zich in eerste instantie op het plakken van stickers of het ophangen van een spandoek boven de snelweg. Soms zijn er kleine demonstraties. Sinds april 2021 houdt de groep regelmatig dat soort acties. Beelden ervan worden gedeeld in de groep, waarbij de leden erop letten dat ze niet herkenbaar in beeld komen.

"Vreedzame acties zijn natuurlijk altijd beter dan geweld, maar dit soort boodschappen is wel een betonrot die uiteindelijk voor problemen kan zorgen", zegt Kadijk. "Ze proberen in de samenleving een groep te vormen die groot genoeg is om uiteindelijk hun racistische standpunten uit te voeren."

Landverrader

Erg veel aandacht oogsten de acties aanvankelijk niet. Dat verandert rond de gemeenteraadsverkiezingen in maart vorig jaar. Onder meer in Maarn, Rotterdam en Landgraaf worden verkiezingsposters beplakt met stickers en teksten als "landverrader". De actie lijkt afkomstig uit de bewuste groep en veroorzaakt gemeentelijke ophef op meerdere plaatsen.

De echt grote slag komt als een van de leden van de groep een professionele beamer op de kop weet te tikken. Het apparaat van het merk Lasercube - bereik: circa 200 meter, kostprijs: 1800 euro - is geschikt voor het soort lasershows dat je op muziekfestivals ziet.

Met die beamer wisten ze waarschijnlijk zeven verschillende teksten op de Erasmusbrug te projecteren. Hoewel in eerste instantie de zinnen "White Lives Matter" en "Zwarte Piet deed niets verkeerd" de meeste aandacht kregen, is een andere gebruikte zin het veelzeggendst. Het gaat om de belangrijkste strijdkreet in pro-blanke, extreemrechtse kringen, oorspronkelijk afkomstig van een Amerikaanse terreurgroep.

Verlies-verlies-scenario

Een belangrijk "kortetermijndoel" van de groep lijkt in ieder geval behaald: het verspreiden van de "pro-Blanke boodschap" aan zoveel mogelijk mensen. Niet alleen zagen anderhalf miljoen kijkers de boodschappen tijdens het aftelmoment op RTL 4, ook berichtten media de afgelopen week veelvuldig over White Lives Matter en zijn boodschap.

Waarmee de tot voor kort marginale groep dus precies bereikt wat ze wil. "Het is een verlies-verlies-scenario", zegt Kadijk. Als media geen aandacht besteden aan de uitlatingen, kunnen mensen alsnog ermee in aanraking komen, terwijl media-aandacht er juist ook weer toe leidt dat teksten verder worden verspreid. "Het blijft een risico. Ik denk dat het belangrijk is dat media verantwoorde berichtgeving voeren, met duiding en zonder links naar de bewuste organisaties."