Met welk gevoel gaat Taiwan na jaar vol spanningen 2023 in?

• 

  Sjoerd den Daas

  correspondent China

"Een moeilijke beslissing", noemde Tsai Ing-wen het in de persconferentie waarin ze aankondigde de dienstplicht te verruimen tot een jaar. De vier maanden die nu gelden acht ze onvoldoende. "Als president en leider van de strijdkrachten is het mijn onvermijdelijke plicht om onze nationale belangen en democratische manier van leven te verdedigen", zei Tsai.

Niet alleen het leger, maar ook burgers bereiden zich voor op dat waarvan niemand hoopt dat het komen gaat.

Als schijnbaar zwaar verminkte armen en benen liggen ze verspreid in de oefenzaal. Witte kokers met kunstmatige vleeswonden, waar het rode nepbloed uitstroomt. Als een van de deelnemers aan een werkgroepje een verband diep in de kunstwond drukt, schreeuwt de instructeur het uit.

Het moet zo realistisch mogelijk zijn, hier op deze cursus eerste hulp bij oorlogen. "We leren hier wat we kunnen doen om bloedverlies tegen te gaan", vertelt een van de studenten, die net een tourniquet heeft aangelegd.

"Mensen moeten voorbereid zijn", is de stellige overtuiging van Enoch Wu. Hij is oprichter van de Forward Alliance, een denktank die de workshops organiseert. "Een aardbeving, of een gebeurtenis zoals in Oekraïne", refereert hij naar het mogelijke voorland voor Taiwan. Peking heeft meermaals aangegeven het de facto onafhankelijke eiland desnoods met geweld te willen 'herenigen' met het Chinese vasteland.

"Van het verlenen van eerste hulp bij wonden, tot reddingsacties en noodcommunicatie: we behandelen eigenlijk alles dat mensen zelf kunnen op het moment dat de hulpdiensten het laten afweten", vertelt Wu. Slechts 1 procent van de Taiwanezen is in staat eerste hulp te verlenen, stelt hij. "Dat is genoeg in een normale situatie, maar niet ten tijde van een crisis. Iedereen moet de mouwen opstropen."

Taiwan is wel wat gewend. Van paniek is geen sprake op het eiland, al is er niemand die ontkent dat de dreiging uit China zienderogen toeneemt. Begin deze week stuurde Peking een recordaantal vliegtuigen de lucht in boven de wateren rond Taiwan. 43 waren het er, die de officieuze middellijn tussen China en Taiwan overstaken.

"Mijn huis ligt tegenover de luchtmachtbasis in Tainan", zegt parlementariër Wang Ting-yu op zijn kantoor in de Legislative Yuan, het parlement van Taiwan. "Elke ochtend, soms midden in de nacht, hoor ik het geraas van de vliegtuigmotoren." Taiwanese vliegtuigen, die in actie komen als China zich laat zien in de Straat van Taiwan. "Mijn zoontje zit nog maar op de basisschool. Zelfs hij weet: het Volksbevrijdingsleger valt ons weer lastig."

Excuus voor Peking

De Chinese dreiging is een integraal onderdeel van het dagelijks leven, wil DPP-politicus Wang maar zeggen. Afgelopen zomer laaiden de spanningen weer eens op, toen voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden Nancy Pelosi Taipei bezocht. Ook toen was het Volksbevrijdingsleger dreigend, op zee en in de lucht. Vanaf het vasteland werden raketten afgevuurd die in zee belandden. "Pelosi's bezoek was alleen maar een excuus voor Peking", zegt Wang daarover.

Om de toenemende dreiging het hoofd te bieden wordt de dienstplicht nu dus verlengd. Vanaf 2024 moeten alle mannen die na 1 januari 2005 zijn geboren een jaar in dienst. "Vrede is niet vanzelfsprekend," zei Tsai. "Niemand wil oorlog. Maar alleen door ons voor te bereiden op een oorlog kunnen we die vermijden. Alleen door in staat te zijn een oorlog te voeren kunnen we er een stoppen." Een sterker, beter uitgerust leger moet China afschrikken, simpel gezegd.

"Een moeilijke taak", weet Wang. "Ook al zouden we kunnen winnen, een oorlog in deze regio zou de wereldeconomie de nek omdraaien. We moeten Xi Jinping een duidelijk signaal sturen: als hij een volledige invasie begint gaat hij falen. De zelfverdedigingscapaciteit van Taiwan zal daarom worden vergroot." Dan haalt Wang een geweer uit zijn kantoor. "Geen echte hoor", lacht hij. "Wij proberen in het hele land trainingscentra op te richten voor burgers."

Het Taiwanese leger telt nog geen 200.000 soldaten, minder dan 10 procent van het Chinese Volksbevrijdingsleger. Reservisten, grofweg 2,3 miljoen in totaal, zijn veelal ongetraind. "We moeten hen beter maken, meer vrouwen bij het leger betrekken. Ze leren te schieten, te richten", zegt Wang. "We hopen het niet, maar als het gebeurt moeten ze weten wat ze kunnen ze doen. Amerika is onze sterkste partner, maar uiteindelijk moeten we Taiwan zelf kunnen verdedigen."

Veel rampen

Voor de meeste burgers is dat niet de hoofdreden om mee te doen aan de ehbo-workshop. "Taiwan heeft de laatste tijd veel rampen meegemaakt", zegt Scott, een van de vele jongeren die zich melden, op zijn eerste cursusdag. "Aardbevingen, treinontsporingen. Ik vind het belangrijk te leren wat ik in zo'n geval kan doen om anderen en mezelf te helpen."

"Natuurlijk verwacht ik geen oorlog, en ik hoop de handelingen die we vandaag hebben geleerd nooit te hoeven gebruiken", zegt Denise, een andere student. "Maar als het nodig is, hoop ik dat ik er in elk geval klaar voor ben." Dat vindt ook Scott. "Aan de andere kant van de Straat denken mensen wat ze denken. Het enige wat wij kunnen doen is ons goed voorbereiden."