‘An Italian Job’: Italiaanse handtekening onder Europees corruptieschandaal

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

Het corruptieschandaal in het Europees Parlement heeft internationale proporties. De Belgische staatsveiligheid heeft samengewerkt met zusterdiensten in vijf verschillende landen. Maar de harde kern van 'Qatargate', zo blijkt, is Italiaans. Speurders spreken van 'an Italian job'.

Twee Italianen zouden geld aangenomen hebben van Marokko en Qatar en het verdeeld hebben onder zichzelf, Europarlementariërs en parlementsmedewerkers. Mogelijk zijn nog meer Italianen betrokken. Op basis van gerechtelijke documenten reconstrueert de Italiaanse krant La Repubblica in detail hoe Qatargate zich ontrolde.

Private giften

Het begint in 2019. De 67-jarige Antonio Panzeri, als oud-bestuurder van de centrumlinkse Partito Democratico een vrij bekend politicus in Italië, wordt na drie termijnen niet herkozen in het Europees Parlement.

Zoals niet ongebruikelijk is besluit hij een nieuw leven te beginnen als lobbyist. Hij richt Fight Impunity op, een organisatie die zich inzet tegen mensenrechtenschendingen wereldwijd. Als oud-voorzitter van de subcommissie mensenrechten van het Europees Parlement is Panzeri met het dossier vertrouwd.

Als ex-parlementariër komt hij regelmatig langs in het Europees Parlement en zijn organisatie is erg actief. Zo zoekt hij gerechtigheid voor de dood van de Italiaanse doctoraalstudent Giuglio Regeni, die in 2016 in Egypte werd gemarteld en vermoord. Ook stelt hij wantoestanden in Saudi-Arabië en Iran aan de kaak.

Maar waar het geld van de organisatie vandaan komt, is onduidelijk. De 175.000 euro aan subsidie die Panzeri had aangevraagd bij het Europees Parlement wordt hem niet toegekend. Tegenover vrienden en kennissen erkent Panzeri volgens La Repubblica dat hij 'private giften' ontvangt.

Spil van twee Italianen

Die 'giften' kwamen uit Qatar en Marokko, blijkt nu. Uit het aanhoudingsbevel, dat in handen is van Belgische media, blijkt dat niet alleen Panzeri, maar ook zijn 35-jarige oud-medewerker Francesco Giorgi rechtstreeks contact had met de overheden van beide landen.

Wat Marokko betreft liep het contact vooral via de Marokkaanse ambassadeur in Polen. Met hem zouden de Italianen afspraken hebben gemaakt over betalingen en wat daartegenover moest staan. In Qatar hadden de twee rechtstreeks contact met hoge overheidsfunctionarissen en zelfs met een minister.

De betaling voor hun diensten ontvingen de Italianen volgens Belgische justitie deels in contanten, deels op de bankrekening van Fight Impunity, en deels in de vorm van geschenken. Dat geld werd enerzijds gebruikt om parlementsleden om te kopen en anderzijds om "een levensstijl te onderhouden die buiten hun mogelijkheden lag", citeert La Repubblica een aanhoudingsbevel.

Uit het onderzoek blijkt dat Panzeri met zijn vrouw in Italië contact had over het geld en de vraag hoe het te besteden. Zo zouden de twee vorig jaar "een kerstvakantie van 100.000 euro" gevierd hebben. De 67-jarige vrouw en de dochter van Panzeri, die ook betrokken lijkt, zijn door de Italiaanse politie onder huisarrest geplaatst.

'De vriendengroep'

Francesco Giorgi, de partner van de eveneens opgepakte Europarlementariër Eva Kaili, heeft zijn rol in Qatargate bekend. In een urenlang verhoor gaf hij toe dat hij het geld uit Marokko en Qatar beheerde, maar hij noemde Panzeri de echte spin in het web.

De onderzoekers vermoeden dat naast Panzeri en Giorgi ook andere Italianen behoren tot wat zij in het dossier 'de vriendengroep' noemen. Ze noemen onder andere Andrea Cozzolino, een Europarlementariër die lid is van de subcommissie mensenrechten en zich tevens bezighoudt met de relatie van de EU met Marokko.

Omdat Cozzolino zich vaak mild uitliet over Qatar en Marokko willen onderzoekers weten of hij daarvoor betaald is. Formeel wordt hij echter nergens van beschuldigd. Aan La Repubblica laat de politicus weten dat zijn positie "altijd openbaar en politiek" was en dat hij nooit druk heeft ervaren.

Schone handen

De aandacht voor Qatargate in Italië is groot. Vanwege de Italiaanse hoofdrolspelers natuurlijk, maar ook omdat het schandaal herinnert aan een politiek trauma: in de jaren 90 ontdekten magistraten met de zogenoemde 'Operatie Schone Handen' een enorm corruptienetwerk binnen de Italiaanse politiek. Italiaanse media noemen dit Europese schandaal de 'Schone Handen' van de 21ste eeuw.

"Dit scenario is objectief gezien zorgwekkend", reageerde de uiterst rechtse premier Meloni vanochtend. "In dit soort situaties is onze reactie van groot belang. En die reactie moet stevig zijn. Het gaat om geloofwaardigheid van de Unie en van onze landen. Wij willen dat dit tot op de bodem wordt uitgezocht, want de omvang van dit schandaal is verwoestend."