Dwangsom groot deel Overijsselse boeren jaar van de baan

De provincie Overijssel heeft een tijdelijke oplossing gevonden voor een deel van de boeren die binnenkort zouden worden geconfronteerd met hoge dwangsommen vanwege hun stikstofuitstoot. Het provinciebestuur is van plan om volgend jaar een bemestingsverbod in te stellen op landbouwgronden die in het bezit zijn van de provincie. Daardoor zou voldoende stikstofruimte ontstaan om de uitstoot van de betreffende boeren te compenseren waardoor een dwangsom nu niet nodig is.

Het gaat om de zogeheten PAS-melders: boeren die vóór 2019 geen vergunning nodig hadden om bijvoorbeeld hun bedrijf uit te breiden en daarmee dus meer stikstof uit te stoten. Zij hoefden daarvan alleen een melding te doen. Na 2019 moest deze groep door een uitspraak van de Raad van State opeens wél een vergunning hebben, wat hun bedrijf in één klap illegaal maakte.

Het kabinet heeft beloofd de PAS-melders tegemoet te komen, maar daarvoor is eerst stikstofruimte nodig. Hoewel de groep PAS-melders officieel illegaal is, handhaven veel provincies er niet actief op.

Maar in de provincie Overijssel heeft de rechtbank bepaald dat dat wél moet gebeuren. Dat betekent dat de provincie de boeren die illegaal blijven doorwerken hoge dwangsommen moet opleggen, die kunnen oplopen tot ruim boven de 100.000 euro. De afgelopen weken protesteerden honderden boeren daartegen bij het provinciehuis in Zwolle.

Bemestingsverbod

Het provinciebestuur in Zwolle zegt nu dat het in 2023 bij een deel van de Overijsselse PAS-melders kan afzien van handhaving. Op de ongeveer 2000 hectare aan provinciale landbouwgrond gaat dan een bemestingsverbod gelden, waardoor daar tijdelijk minder stikstof wordt uitgestoten.

Volgens de provincie worden de 24 PAS-melders die hoge boetes riskeren hiermee geheel of gedeeltelijk geholpen. Voor een stuk of tien "knelgevallen" is de maatregel echter nog niet genoeg, zegt gedeputeerde Tijs de Bree. Voor die bedrijven is nog meer stikstofruimte nodig.

De tijdelijke maatregel, die de provincie 1 tot 1,5 miljoen euro kost, heeft overigens ook gevolgen voor een andere groep boeren. Zo'n 300 tot 400 agrariërs pachten de landbouwgrond van de provincie om daar mest op uit te rijden, maar dat mag volgend jaar dus niet. "Zij zullen hun mest op een andere manier kwijt moeten raken", zegt gedeputeerde Tijs de Bree.

Hij ontkent dat sprake is van een waterbedeffect. "Er zijn mogelijkheden om die mest op andere manieren te verwerken." Tegelijkertijd erkent de gedeputeerde: "Dit is een oplossing die van velen een bijdrage vraagt om slechts enkele knelgevallen te helpen."

'Overheidsfalen'

Minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof is blij met de tijdelijke oplossing die de provincie Overijssel heeft gevonden. "Dit is natuurlijk ongelooflijk goed nieuws voor gezinnen bij wie handhaving als een donkere wolk boven hun leven hing."

Ze benadrukt dat ze, samen met de provincies, verder zoekt naar stikstofruimte, zodat de PAS-melders - "al die boeren die door overheidsfalen geen vergunning hebben" - gelegaliseerd kunnen worden.

Dat er nu een oplossing is gevonden voor 2023 geeft volgens Van der Wal rust en ruimte. "We kopen nu eigenlijk tijd om PAS-melders ook echt van een vergunning te kunnen voorzien. Want dan pas is echt alle onzekerheid weg."

Zwaard van Damocles

Boerenactiegroep Agractie zegt in een reactie op de tijdelijke maatregel van Overijssel dat alle PAS-melders zo snel mogelijk definitief kunnen worden gelegaliseerd. "Het is goed dat het zwaard van Damocles boven PAS-melders voor komend jaar wordt afgewend", zegt Alien Zijtveld van de organisatie.

Agractie verwacht wel dat de animo bij boeren om de gronden nu te pachten flink lager zal zijn. "Omdat er geen mest op uitgereden mag worden, zijn de gewasopbrengsten lager. Belangrijk is dat de pachtprijs hier dan ook naar is."

In documenten van de provincie staat dat de pachters in de nieuwe situatie inderdaad een lagere prijs gaan betalen.