Tweede Kamer boos over vele geschrapte strafzaken, maar oplossing niet nabij
Verdachten die vrijuit gaan omdat rechtbanken en het Openbaar Ministerie een personeelstekort hebben: dat gebeurde vandaag in Haarlem bij 82 verdachten, en dat was niet voor het eerst. Slachtoffers, Tweede Kamerleden en de politie zijn hier gefrustreerd over, maar een snelle oplossing is volgens de betrokken organisaties niet mogelijk.
Het gaat in Haarlem om oudere zaken die door drukte stil hebben gelegen. "Omdat andere zaken voorrang kregen", lichtte officier van justitie Marlien van Hulsel vanochtend toe.
En om in alle drukte ruimte te houden voor "urgentere zaken" vroeg het OM vandaag aan de rechtbank dus om die oude zaken te schrappen. "Zaken die vandaag zeker niet aan de orde zijn, zijn ernstige geweldsmisdrijven en zedendelicten", zo probeerde de officier van justitie aanwezigen op de zitting gerust te stellen. "Waar het wel om gaat zijn: eenvoudige mishandeling, eenvoudige diefstal, belediging, bedreiging, maar ook lichte drugszaken en verkeerszaken."
'Dit demotiveert agenten'
Toch zijn veel Tweede Kamerleden niet gerustgesteld, blijkt uit een rondgang door de NOS. Zij vinden het onverteerbaar dat dit soort zaken worden geschrapt. Ze zagen eerder met lede ogen aan dat er in de zomer in één klap 1500 zaken in Gelderland werden geschrapt wegens personeelstekorten, en recent nog ruim 50 zaken in Den Haag.
"Een heel zorgelijke ontwikkeling", vindt PvdA-Kamerlid Songül Mutluer, die vreest voor het vertrouwen in de rechtsstaat. VVD-Kamerlid Michon vindt het "vreselijk". Ze benadrukt dat dit volgens haar geen kleine zaken zijn en dat de politie veel werk heeft gestoken in de voorbereiding: "Dit demotiveert agenten enorm."
Sommige Kamerleden denken dat er extra geld naar het strafrecht moet, maar vrijwel allemaal zeggen ze dat het management bij zowel het OM als de rechtspraak beter moet om het schrappen van zaken te voorkomen. "Dit is niet alleen een kwestie van geld, het is ook een kwestie van goed organiseren", zegt CDA-Kamerlid Raymond Knops.
"Er begint een trend te ontstaan", zegt een woordvoerder van Slachtofferhulp Nederland over de vele geschrapte strafzaken dit jaar. De organisatie benadrukt dat het hier niet gaat om slachtofferloze misdrijven.
Oplossing politie: minder aangifte doen
De politie steekt veel werk in de voorbereiding van de rechtszaken. Als een zaak dan wordt geschrapt is dat frustrerend, geeft de politie toe. "Maar in eerste instantie voor de slachtoffers", benadrukt Martine Vis van de Nationale Politie. Als oplossing denkt ze aan minder aangiftes, omdat veel daarvan nu de strafrechtketen 'verstoppen'. Het is uiteraard aan slachtoffers om te bepalen of ze aangifte doen, zegt ze, maar mensen zouden vaker kunnen kiezen voor bijvoorbeeld een bemiddelingstraject.
Een oplossing voor dit probleem is niet nabij, blijkt uit reacties van het OM en de Raad voor de Rechtspraak. Het OM komt momenteel 104 voltijds officieren van justitie tekort. Er is inmiddels wel geld uitgetrokken door het kabinet om mensen aan te nemen en op te leiden. Maar, zo schrijft het OM: "Dit zal in eerste instantie overigens leiden tot een extra belasting van de organisatie". Want die nieuwelingen zijn beperkt inzetbaar en moeten worden begeleid door de ervaren collega's, die toch al zo druk zijn.
"Er is in het afgelopen decennium stevig bezuinigd op de strafrechtketen", stelt de Raad voor de Rechtspraak in een reactie. "Dat leidt al een aantal jaren tot forse problemen in de vervolging en berechting en tot een hoge werkdruk voor alle mensen die in de keten werken."
Welke strafzaken wel behandeld, welke niet?
De Raad heeft dat meermaals bij de politiek onder aandacht gebracht. "Inmiddels is er meer geld toegezegd, onder andere om extra rechters aan te nemen. Er is een start gemaakt met het werven en opleiden van die rechters. Het aantal rechters dat wordt opgeleid is uitgebreid van 80 naar 130 per jaar, maar dat lost de problemen op korte termijn niet op."
Voorlopig moeten er dus nog moeilijke keuzes worden gemaakt: welke strafzaken worden wel behandeld en welke niet? "Het ministerie van Justitie en Veiligheid betreurt het zeer dat oude zaken worden geseponeerd of niet-ontvankelijk worden verklaard", aldus dat departement in een reactie op het schrappen van zaken. "Als zaken wegens capaciteitsgebrek blijven liggen, is dat zeer frustrerend. Zeker ook voor de slachtoffers in deze zaken."
Ook het ministerie wijst op het geld dat nu beschikbaar is, waarvan OM en de rechtspraak dus zeggen dat het op korte termijn de problemen niet oplost. Het ministerie zegt toch over de investering: "De inzet van deze maatregelen is dat in de toekomst afdoening van zaken op grote schaal, zoals eerder dit jaar in Gelderland, niet meer aan de orde zal zijn."
