E-sigaretten met smaakje per 1 oktober 2023 definitief uit de handel

• Milo Hornstra

  Redacteur Binnenland

• Jeroen Gortworst

  Verslaggever binnenland

Banaan, sinaasappel of biscuit: alle smaken voor e-sigaretten worden op 1 oktober 2023 definitief uit de handel genomen. Dat blijkt uit een wijziging die onlangs is gepubliceerd in de Staatscourant.

Vanaf die datum mogen vloeistoffen voor zogenoemde vapes en andere e-sigaretten alleen nog naar tabak smaken. Het verbod betreft zowel vloeistoffen voor navulverpakkingen als voorgevulde e-sigaretten en wegwerpvapes.

Verder mogen vanaf 2025 e-sigaretten zonder smaakje niet meer verkocht worden in supermarkten en gemakszaken, alleen nog in speciaalzaken.

Dat er een verbod op smaken voor e-sigaretten zou komen, was al duidelijk. Toenmalig staatssecretaris Blokhuis zei in 2020 dat e-sigaretten voor jongeren geregeld een opstapje waren naar het roken van gewone sigaretten en dat de smaken de drempel om te gaan 'vapen' verlaagden.

Ook verbod op afbeeldingen, woorden

Het was nog niet bekend hoe het verbod er precies uit zou komen te zien. Nu blijkt dat winkels vanaf 1 januari nog negen maanden de tijd hebben om de e-sigaretten met smaakjes te verkopen. Vanaf 1 juli mogen ze niet meer geproduceerd worden.

Naast een verbod op smaken mogen verpakkingen straks ook geen afbeeldingen of woorden bevatten die naar iets anders verwijzen dan naar tabak.

Verder worden de regels voor naamgeving strenger. Zo worden de vloeistoffen nu nog verkocht onder termen als 'bad boy fuel', 'chillin' of met woordgrappen als 'OMGin', refererend aan een vloeistof die smaakt naar gin. Vanaf oktober mag dat niet meer op verpakkingen staan.

Aantrekkelijk voor jongeren

Esther Croes, expert bij Trimbos, noemt het verbod "een stap in de goede richting". Croes: "De zoete smaakjes maken het gebruik van e-sigaretten en vapes vooral aantrekkelijk voor jongeren."

Verder doen verkopers alsof een e-sigaret een uitkomst is voor mensen die willen stoppen met het roken van tabakssigaretten, zegt ze. "Maar uit onderzoek blijkt dat slechts een enkeling er baat bij heeft." Zo'n 1,4 procent van de volwassen Nederlanders gebruikt met regelmaat een e-sigaret, zegt ze.

"En als je bedenkt dat één op de vijf volwassenen rookt, valt het gebruik van iets wat dé oplossing moet zijn om te stoppen met roken dus best tegen."

Daarnaast ziet Croes dat de meeste rokers die e-sigaretten gaan gebruiken, zogenoemde dual users worden: oftewel mensen die zowel tabakssigaretten als e-sigaretten roken: "En uit onderzoek blijkt dat het roken van beide de gezondheidsschade alleen nog maar vergroot."

'Verbod schiet doel voorbij'

Voor verkopers hangt het verbod op smaken al een tijd in de lucht. Meerdere webshops hebben daarom al een mededeling op hun website staan waarmee ze klanten oproepen "op tijd te bestellen".

"De verwachting is dat er wordt gehamsterd voordat het smaakverbod in werking treedt", zo is te lezen op de website van een verkoper. "Door de te verwachten hectiek bij de groothandels kunnen wij geen garanties geven."

Volgens Emil 't Hart van de brancheorganisatie Esigbond schiet het smaakverbod zijn doel voorbij. "We weten dat smaakjes een belangrijke rol voor rokers spelen om van de affiniteit met tabak af te raken", zegt hij.

"Je legt de e-sigaret nu alleen dusdanig aan banden dat het bijna niet meer op een legale manier te verkrijgen is. Dan helpt het niet als het de doelstelling is om naar een rookvrije generatie te gaan."

Ingrediëntenlijst

Het RIVM heeft een lijst opgesteld met zestien ingrediënten waar fabrikanten tabakssmaken mee mogen gaan maken. Met deze ingrediënten stelt het RIVM dat ongeveer een kwart van de huidige tabakssmaken kan blijven bestaan.

Volgens Emil 't Hart is dat onmogelijk. "We hebben de eerste varianten mogen proeven. Dat is een heel slap aftreksel van wat een tabakssmaak zou moeten zijn", zegt hij. "Er missen essentiële onderdelen om de smaak goed te krijgen. Daarmee gaat de staatssecretaris veel verder dan alleen een smaakverbod, want met deze ingrediënten is geen tabak te maken."

NOS Stories onderzocht eerder hoe schadelijk vapes zijn, én hoe het kan dat ook minderjarigen heel makkelijk aan zo'n e-sigaret kunnen komen.