Gebruik van e-sigaretten in clubs neemt toe ondanks verbod

• Jules Jessurun

  redacteur Online

• Geertruid Peene

Er worden steeds vaker e-sigaretten gebruikt in uitgaansgelegenheden, hoewel het rookverbod ook voor deze sigaretten geldt. Dat blijkt uit een rondgang van de NOS. Volgens beveiligers van horecagelegenheden is het lastig en duur om het verbod te handhaven.

"Als je de dansvloer oprent na een uitgaansavond dan zie je in groeiende mate leeggezogen wegwerp-e-sigaretten op de grond liggen", zegt de Haagse nachtburgemeester Pat Smith. "Een paar jaar terug lag er misschien een enkele, maar na de coronamaatregelen is dat flink toegenomen."

De e-sigaret of vape werd aanvankelijk verkocht als een minder ongezond alternatief voor roken. Inmiddels is duidelijk dat inhalatie evengoed kan leiden tot schade aan de luchtwegen en een verhoogde kans op kanker, meldt het RIVM.

"Het is gewoon 'in', vooral onder jongeren", zegt Tom Voeten van anti-rookorganisatie Clean Air Nederland. "Het is destijds in de markt gezet als een hulpmiddel om van je verslaving af te komen, maar in de praktijk is de marketing veel meer op jongeren gericht en levert het juist verslaving op."

'Ze stoppen 'm snel in hun zak'

Marco van Velthooven, eigenaar van meerdere clubs in Hilversum, bevestigt dat er in zijn clubs stiekem e-sigaretten worden gebruikt. Hij vindt dat geen groot probleem. "We spreken de mensen er gewoon op aan." Het is iets moeilijker te zien dat iemand binnen een e-sigaret gebruikt dan als er een echte sigaret wordt opgestoken, zegt hij. "Ze doen de vape soms snel in hun zak."

Dat de vapes zo onopvallend zijn, maakt het rookverbod moeilijk te handhaven voor beveiligers, zegt Dick Schutting van beveiligingsbedrijf H&S Horeca Security. "Ik merk het echt niet als jij met je vape meerookt met de rookmachine."

Om het rookverbod goed te handhaven, zijn volgens hem meer beveiligers nodig. "Als we controleren op vapes, moeten we een of twee extra beveiligers meenemen en dat is voor veel eigenaren van clubs te duur."

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek gebruikt 1,4 procent van de bevolking boven de twaalf jaar regelmatig een e-sigaret. Onder uitgaanspubliek is dat een stuk meer. Volgens een onderzoek van het Trimbos-instituut uit 2020 gebruikt 22,4 procent van de mensen die uitgaan e-sigaretten. Aan deze groep is niet gevraagd of zij dat ook binnen doen, waar het verboden is.

Dat er inmiddels op uitgaansavonden regelmatig e-sigaretten worden gebruikt, bevestigt ook Maurice Zwiers, veiligheidsadviseur bij M&F Security. Zijn bedrijf beveiligt onder meer clubs en feesten in Groningen en Drenthe. "Normale sigaretten zien we ook wel eens, maar vooral e-sigaretten."

Volgens veiligheidsadviseur Zwiers weten veel e-sigaretgebruikers niet dat er binnen een rookverbod geldt. Maar beveiliger Schutting denkt dat het grootste gedeelte dat wél weet. Volgens de beveiligers wordt er onder meer niet ingegrepen "omdat sommige clubeigenaren de sfeer niet willen bederven". Ook lopen de horecagelegenheid weinig kans op een boete omdat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) niet vaak controleert.

De uitgaansgelegenheden die de NOS sprak, zeggen zich niet te herkennen in het verhaal van gebrekkige controles van het rookverbod. Ook de NVWA laat in een reactie weten dat het zich hierin niet herkent. "Wij controleren op het moment dat wij verwachten dat er overtredingen plaatsvinden", stelt woordvoerder Lex Benden. Hij bestrijdt ook dat handhaving op gebruik van elektronische sigaretten lastiger is.

Zijn organisatie kan niet optreden als er veel wegwerpvapes op de grond liggen. "Maar het is wel een reden voor ons om later terug te komen op het moment waarop wij verwachten dat de regels overtreden worden."

Verbod op zoete smaakjes

Het is de vraag of er ook in de toekomst nog vaak elektronische sigaretten gebruikt zullen worden in clubs. Vanaf begin volgend jaar geldt een verkoopverbod voor e-sigaretten met aantrekkelijke zoete smaakjes zoals cola, perzik, suikerspin en mango. Alleen tabakssmaken mogen dan nog verkocht worden.

"Dat smaakjesverbod zal heel effectief zijn", verwacht Voeten van Clean Air Nederland. "Dat zag je ook al bij het verbod op mentholsigaretten dat in 2020 in Europa van kracht werd".

Volgens het International Tobacco Control-onderzoek dat onder meer bekostigd werd door het Longfonds en KWF zijn veel meer mentholsigaretrokers na het verbod succesvol gestopt dan rokers van 'gewone' sigaretten. Voeten denkt dat een verbod op 'fantasiesmaakjes' van de e-sigaretten eenzelfde effect sorteert.