Veroordeelden in zedenzaken eerder vrij door fout in nieuwe Spaanse wet

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

Dertien veroordeelde zedenmisdadigers hebben in Spanje door een fout in een nieuwe wet strafvermindering gekregen of worden zelfs op vrije voeten gesteld. De verantwoordelijke minister voor Gelijkheid Montero spreekt van machogedrag door de rechters. Maar de vrees is dat meer zedenzaken worden heropend en leiden tot minder celstraf of vrijlating.

Volgens de zogenoemde 'alleen-ja-is-ja'-wet zijn alle gevallen van seks zonder toestemming strafbaar. Het verschil met eerdere wetgeving, toen er nog wel onderscheid werd gemaakt tussen aanranding en verkrachting, is dat de minimumstraffen lager liggen. Daardoor kunnen delinquenten die al in het verleden zijn veroordeeld ineens aanspraak maken op een lagere straf.

Onder deze veroordeelden is een van de mannen in de beruchte 'manada'-verkrachtingszaak uit Pamplona. Zijn advocaat wil dat de zaak opnieuw voorkomt en de rechter de straf van zijn cliënt herziet. De man maakte deel uit van een groep van vijf die in 2016 tijdens de stierenfeesten een vrouw langdurig verkrachtte in een trappenhuis. Dat leidde tot grote demonstraties in heel Spanje.

In de clinch met rechters

Minister Montero ontkent dat er fouten zijn gemaakt bij het opstellen van de wet. Ze vindt dat 'macho-rechters' de wet verkeerd interpreteren. Daardoor "vertroebelt de onafhankelijkheid en integriteit van de rechtspraak".

Haar uitspraken zijn olie op het vuur voor de Spaanse rechterlijke macht, die in een onderkoelde reactie verzekerde dat de zedenzaken zeker niet onbestraft blijven. "De slachtoffers van mishandeling of zedenzaken zijn niet onbeschermd. De rechtspraak deelt de strijd tegen dit verschrikkelijke fenomeen", zei de president van de hoge adviesraad voor de rechterlijke macht.

Op dit moment kunnen Spaanse rechters maar weinig doen om de herziening van oude zedenzaken te stoppen.

Coalitiegenoot vraagt om aftreden

De commotie lijkt hoe dan ook enorm gezichtsverlies voor minister Montero, afkomstig uit de radicaal-linkse partij Podemos. De wet gold als een van de belangrijkste plannen van haar ministerie. Naar verwachting komt er een spoedprocedure om de wetgeving beter af te schermen en te voorkomen dat veroordeelden strafvermindering krijgen.

"Natuurlijk zijn er machorechters. Die zijn er altijd geweest. Maar die hebben niets te maken met de fouten die gemaakt zijn bij de totstandkoming van deze wet", reageert Ángeles Álvarez, afkomstig uit de feministische vleugel van de sociaaldemocratische regeringspartij PSOE. "Van tevoren is gewaarschuwd dat er fouten in de plannen zaten, maar die zijn verborgen gehouden. De minister had allang moeten opstappen."