Onderwijsbond: 'Urennorm op scholen moet naar beneden'

• Nina Jansen

  redacteur NOS Stories

• Mike Megens

  redacteur NOS Stories

De urennorm voor leerlingen in het voortgezet onderwijs moet omlaag. Daarvoor pleit onderwijsorganisatie AOb. Docenten staan een te groot deel van hun werktijd voor de klas en door het lerarentekort neemt dat alleen maar toe. "Het gevaar is levensgroot dat ze opbranden en het onderwijs verlaten", zegt AOb-voorzitter Tamar van Gelder.

Schooldirecteuren wringen zich in bochten om ervoor te zorgen dat lessen kunnen doorgaan, blijkt uit een rondgang die NOS Stories maakte langs alle VO-schoolbesturen in Nederland. Directeuren vragen docenten om klassen over te nemen, vakken te geven waar ze niet voor hebben gestudeerd of zetten stagiairs voor de klas.

Dat gebeurt ook op de Open Schoolgemeenschap Bijlmer in Amsterdam. "We halen allerlei trucs uit om leraren voor de klas te krijgen", zegt directeur Maryse Knook. Van de 140 docenten die voor de klas staan, zijn er tien in opleiding. Ook geeft een gymdocent wiskunde zonder de officiële papieren. Sommige docenten draaien meer uren dan een fulltime dienstverband.

Knook ziet docenten na een paar jaar alweer vertrekken. Dat moet anders, vindt ze. "Als docenten meer uren krijgen voor het ontwikkelen van hun vak, wordt het echt vele malen leuker om onderwijs te geven." Knook denkt dat het tekort zo op termijn kan worden opgelost.

Gymdocent Etien geeft ook wiskunde, zonder de benodigde papieren:

Ook de AOb en de VO-raad willen dat leraren minder voor de klas staan. "Docenten moeten meer tijd krijgen voor voorbereiding van lessen, ontwikkeling en professionalisering. Nu hebben ze een halfuur om voor te bereiden, een leerling te spreken en nakijkwerk te doen", zegt Van Gelder. "Als die werkdruk minder wordt, gaat het werkplezier omhoog. Het is belangrijk om leraren te behouden, anders blijft het dweilen met de kraan open", voegt Henk Hagoort van de VO-raad toe.

Het vergroten van ontwikkeltijd voor docenten kan volgens de AOb alleen als de urennorm voor het onderwijs omlaaggaat. Volgens de VO-raad ligt het aantal verplichte lesuren in Nederland "flink hoger" dan in andere Europese landen.

'Werkdruk omlaag, kwaliteit omhoog'

Maar wat betekent zo'n verlaging voor de kwaliteit van het onderwijs? "Een leraar met een voltijdsaanstelling geeft nu ongeveer 25 lesuren per week. Je kunt denken aan 20 lesuren, zodat je meer tijd hebt om voor te bereiden. Lessen gaan minder op de automatische piloot en worden beter", aldus Hagoort. Hij benadrukt dat er steeds meer maatwerk in de klas komt. "Daar moet tijd voor zijn. Als de werkdruk omlaaggaat, gaat de kwaliteit omhoog. Dat is goed voor de leerlingen."

Volgens de AOb is het bovendien "beter om één uur les te krijgen van een bevoegde leraar die tijd heeft gehad om voor te bereiden, dan twee uren van een onbevoegde leraar."

Urennorm nauwelijks gehandhaafd

Minister Wiersma voor Primair en Voortgezet Onderwijs vindt dat scholen al veel vrijheid hebben om de onderwijstijd zelf in te vullen. "Dat hoeft niet klassikaal. Het kan ook zelfstudie zijn, het maken van een presentatie of het lopen van een stage. Er is ruimte om de tijd in te vullen, maak daar gebruik van."

In de praktijk wordt er niet standaard op scholen gehandhaafd op de urennorm, laat de Inspectie van het Onderwijs weten. Alleen als er signalen zijn dat de kwaliteit van het onderwijs in het geding is, ziet de inspectie reden om te controleren.

"Maar een norm is een norm", zegt Van Gelder. "Als automobilist mag je op de snelweg niet rechts inhalen. De politie kan zeggen dat ze niet handhaven tenzij de verkeersveiligheid in het geding is, maar dat levert een enorm schemergebied op. Als de norm weg kan, haal hem dan uit de wet."

Dat is de minister een brug te ver. "Dat vind ik een risico voor de kwaliteit." De minister uit zijn zorgen over de basisvaardigheden. "Goed lezen, rekenen, schrijven, weten hoe we in Nederland met elkaar omgaan. Die scores zijn de afgelopen jaren gekelderd. Als we kinderen minder naar school sturen, worden die vaardigheden misschien nog slechter. Daar heb ik geen goed gevoel bij."

Voor werkdrukverlaging trekt het ministerie dit jaar al 300 miljoen euro extra uit. De helft daarvan gaat naar leraren. De andere helft kunnen scholen inzetten om bijvoorbeeld mensen in te zetten die surveilleren of nakijken.