'Brutale' stickers met QR-code maken drugs bestellen nog makkelijker

• Noor de Kort

  Redacteur online

QR-code scannen en bestellen maar. Zo makkelijk is het sinds kort om in steden als Amsterdam en Nijmegen (designer)drugs te krijgen. Op lantaarnpalen hangen stickers met een QR-code die leidt naar een website waar drugs te koop zijn. De nieuwe verkoopmethode is "brutaal en provocerend", vindt criminoloog Ton Nabben van de Hogeschool van Amsterdam.

Op een lantaarnpaal in de Nijmeegse wijk Bottendaal hangt een sticker van een vrouw met een pil in haar mond. Wie de QR-code scant, komt uit op een website waar je onder de noemer research chemicals 3-CMC, 2F-Ketamine en 4F-Ritalin kan kopen. Net als bij de gemiddelde webshop kan je hier afrekenen via iDeal. Ook belooft de website "een snelle levering".

De drugsstickers werden begin september al in Amsterdam opgemerkt. Na het scannen van de codes kwamen gebruikers volgens Het Parool terecht op Telegram, waar zij xtc, lsd, 2C-B, cocaïne, paddo's en verschillende soorten wiet en hasj konden bestellen. Een maand later meldde de Volkskrant dat er nieuwe stickers in de stad hingen, deze keer voor de verkoop van 3-CMC.

De verkoop via QR-codes is volgens het Trimbos-instituut, dat onderzoek doet naar gebruik van drugs, nieuw. De methode maakt drugs voor een groter publiek toegankelijk, zegt criminoloog Nabben. Mensen die nu nog geen drugs kopen, worden volgens hem op deze manier verleid om dat wel te doen. "De stickers hangen heel prominent op straat, op plekken waar veel mensen langskomen."

Van haalmarkt naar bezorgmarkt

Eerder was de drugsmarkt volgens Nabben meer verborgen. "Mensen bestelden via Whatsapp of Signal." Dat je steeds makkelijker aan drugs kan komen, past volgens Nabben binnen de ontwikkeling van de Nederlandse drugsmarkt in de afgelopen dertig jaar. "De markt is veranderd van een haalmarkt in een bezorgmarkt", zegt hij.

Dienstverlening is volgens de criminoloog steeds belangrijker geworden. "We zagen eerder al dat verkopers rond de kerstdagen via WhatsApp lieten weten dat de coke weer van puike kwaliteit is", zegt hij. "Die stickers met een QR-code zijn weer een innovatie."

Toch is het volgens Laura Smit-Rigter van het Trimbos-instituut de vraag of de drugsstickers veelvuldig worden gebruikt. De stickers in Nijmegen en de tweede serie stickers in Amsterdam adverteren voor designerdrugs: stoffen die (nog) niet verboden zijn, en waarvan de risico's relatief onbekend zijn. "Uit gebruikersonderzoek blijkt dat mensen om die reden vaker kiezen voor gewone, illegale, drugs zoals xtc, cocaïne en amfetamine", zegt Smit-Rigter.

Dat designerdrugs nu laagdrempelig beschikbaar zijn vindt Smit-Rigter dan ook zorgelijk. Ook de politie Oost-Nederland maakt zich vanwege de onbekende risico's van designerdrugs zorgen over de stickers in Nijmegen. "Gebruik van designerdrugs is levensgevaarlijk en achter de productie van deze drugs gaat een criminele wereld schuil die onze samenleving ondermijnt."

'Weghalen, overplakken?'

De nieuwe verkoopmethode aanpakken is volgens criminoloog Nabben lastig. "Het is ondoenlijk om te achterhalen waar die stickers allemaal hangen", zegt hij. "En wat ga je dan doen: weghalen, overplakken?"

In Nijmegen heeft de gemeente nog geen keuze gemaakt. "We kijken nu in overleg met politie en het Openbaar Ministerie wat we kunnen doen", laat een woordvoerder weten. Stickers plakken is in Nijmegen verboden, maar op dit moment hangen ze er nog. "Ergens is het onbegonnen werk", zegt de woordvoerder. "Ik weet niet hoeveel lantaarnpalen Nijmegen heeft, maar dat zijn er behoorlijk veel. En als je die stickers vandaag weghaalt, hangen ze er morgen weer."

De gemeente Amsterdam heeft al wel besloten de stickers te verwijderen. Politie en handhavers halen ze weg, want "je mag niet zomaar ergens een sticker plakken", aldus een woordvoerder. Daarnaast lopen er "uiteraard diverse onderzoeken" naar online drugsverkoop, zegt een woordvoerder van de Amsterdamse politie.

Of de stickers ook in andere steden dan Amsterdam en Nijmegen hangen, weet het Trimbos-instituut niet. Ook criminoloog Nabben zegt dat er geen zicht is op de verspreiding van het fenomeen. Uit een belronde langs andere steden blijkt dat de stickers niet bekend zijn bij de gemeentes Den Haag, Utrecht en Groningen. Toch lijkt het te gaan om een breder verspreide trend: een inwoner van Utrecht heeft de stickers al wel gezien.