Hoe lost de EU de energiecrisis op? Botsing verwacht tussen EU-leiders
Het zou wel eens een latertje kunnen worden in Brussel vanavond. Als ze er überhaupt al uitkomen. Regeringsleiders en staatshoofden van de 27 EU-landen praten vandaag en morgen over de voorstellen van de Europese Commissie om de energiecrisis aan te pakken.
Naar verwachting zullen de landen betere afspraken maken om elkaar te helpen in het geval van een daadwerkelijk energietekort. Dat hadden ze eerder al beloofd, maar volgens de Europese Commissie komen de regeringslanden die belofte onvoldoende na. Over zo'n verplicht vangnet zullen ze het waarschijnlijk nog wel eens worden.
Dat geldt ook voor het samen inkopen van gas. Daarmee willen ze voorkomen dat landen tegen elkaar blijven opbieden bij het inkopen van gas. Dat gebeurde afgelopen zomer toen iedereen tegelijkertijd probeerde zo snel mogelijk de gasvoorraden aan te vullen. Gas werd daardoor nog duurder dan het toch al was.
Tot zover de voorstellen waarbij de EU-leiders elkaar nog enigszins weten te vinden. Over de rest blijven ze het volstrekt oneens. Over gezamenlijk geld lenen om de pijn te verzachten bijvoorbeeld. En het meest controversieel blijft het 'prijsplafond' voor gas.
Een groep van inmiddels vijftien landen pleit al maanden voor zo'n maximumprijs. De rest, met Nederland en Duistland voorop, ziet dat absoluut niet zitten. Die landen zijn bang dat producenten hun gas buiten Europa zullen verkopen als het hier te weinig oplevert. We moeten voorkomen dat de lng-schepen naar Azië varen in plaats van naar de EU, zegt premier Rutte keer op keer. En dat moet voorkomen dat er meer gas gebruikt wordt als dit minder duur is, wat weer leidt tot grotere tekorten.
Tekorten in de winter
Afgelopen maanden nam de Europese Unie al noodmaatregelen. Zo maakten de landen samen afspraken over besparing op gas en elektriciteit. En ook besloten ze winsten af te romen bij energiebedrijven. Het geld dat dat oplevert, kunnen landen gebruiken voor het verlagen van de energierekening.
De maatregelen zijn tot nu toe vooral gericht op komende winter. Ze moeten ervoor zorgen dat geen tekorten ontstaan en moeten de pijn van de hoge energierekening enigszins verzachten. Maar iedereen gaat ervan uit dat de energiecrisis aanhoudt. En volgende winter is het nog lastiger om de voorraden aan te vullen. Zeker als dan helemaal geen gas meer uit Rusland komt.
'Week van de waarheid'
Hoewel tot nu toe nog werd benadrukt hoe eensgezind de EU-landen zijn, inmiddels worden de verschillen in inzichten tussen de lidstaten openlijk geventileerd. De voorstellen van de Europese Commissie waarover de landen zich nu buigen, gaan veel landen niet ver genoeg. Zo zei de Spaanse minister van Energie dat "uit deze voorstellen blijkt dat we niet handelen met de snelheid die nodig is".
De Belgische premier De Croo sprak in de aanloop naar de top over "de week van de waarheid" voor de Europese Unie. De Hongaarse premier Orbán, sinds deze week op Twitter, voorspelde zelfs "een reusachtig" debat. Topdiplomaten prijzen de inzet en de ijver van de commissie, maar waarschuwen dat het nog wel weken of maanden kan duren voor er overeenstemming is over uitgewerkte plannen.
Uiteindelijk gaat het vooral om een verschil in inzicht over hoe hard in te grijpen in de energiemarkt. Dat is een principieel verschil, dat al tijden niet te overbruggen is. Daarmee lijkt het onwaarschijnlijk dat de EU-leiders de komende dagen op dit punt een compromis vinden.
Als alles volgens planning loopt, kunnen de leiders morgen, na een lange nacht vergaderen, weer terug naar huis. Maar er wordt zelfs al gefluisterd dat ze mogelijk een nachtje langer in Brussel moeten blijven en zaterdag pas vertrekken.
