Wat gebeurt er met Remkes' stikstofrapport? Kabinet reageert vandaag

Ruim een week na de presentatie van het langverwachte stikstofrapport van Johan Remkes komt het kabinet vandaag met een officiële reactie. De vraag is of het de adviezen van Remkes integraal overneemt of zich op onderdelen daarvan nog wil beraden.

Veel boeren zijn vooral benieuwd naar de kabinetsreactie op twee ingrijpende voorstellen uit het rapport: het binnen een jaar laten stoppen van 500 tot 600 'piekbelasters' en het opdelen van Nederland in vier zones met verschillende soorten landbouw.

Over deze twee plannen lieten leden van boerenbelangenorganisatie LTO Nederland zich deze week het negatiefst uit. In een enquête onder bijna 2500 leden gaven boeren het voorstel over de piekbelasters gemiddeld het rapportcijfer 5,1. De opdeling van Nederland in vier zones scoorde nog slechter: dat plan werd beoordeeld met een 4,6.

Rode, oranje, gele en groene zones

In zijn rapport stelt Remkes voor om Nederland te verdelen in rode, oranje, groene en gele gebieden, waarbij de rode zone bedoeld is voor de meest intensieve landbouw en in de groene zone vooral ruimte is voor natuur en hooguit zeer kleinschalige biologische landbouw.

Boeren zijn geen fan van die kleurverdeling, die volgens LTO aanvoelt als "het stikstofkaartje in een ander jasje". Op dat kaartje, waar het kabinet in juni mee kwam, stond per gebied vrij gedetailleerd aangegeven hoeveel stikstofreductie er moest worden gehaald.

De kaart leidde tot veel onrust in de agrarische sector, hoewel Stikstofminister Van der Wal met termen als "houtskoolschets" en "vertrekpunt" bleef benadrukken dat de de kaart niet in steen was gebeiteld.

Remkes adviseert in zijn rapport dat de stikstofkaart van tafel moet, maar volgens hem moeten er op korte termijn wel "regionale kaarten" komen die minder gedetailleerd zijn.

Hoe die er precies uit komen te zien en waar de rode, oranje, gele en groene zones dan moeten komen, zegt Remkes niet. "Dat ligt gevoelig", schrijft hij in zijn aanbevelingen, en moet daarom in goed overleg met de sector worden besloten.

Wonen, landbouw en natuur

Het idee om Nederland wat betreft landbouw op te delen in vier gebieden - ofwel 'zonering' - is niet nieuw. Remkes zegt zelf al dat hij die indeling heeft overgenomen uit een uitvoerig essay van onderzoekers van de Wageningen Universiteit over de toekomst van de landbouw.

Een van de auteurs van dat essay, dat vorig jaar is gepubliceerd, is hoogleraar landgebruiksplanning Martha Bakker. "We zitten met een dilemma in dit land", legt ze uit. "We zijn met 17 miljoen mensen die hier willen wonen, we willen landbouw en we willen natuur. Dat is moeilijk te verenigen. Zonering is een manier om dat toch te kunnen doen en zo efficiënt mogelijk met de ruimte om te gaan."

'Subsidie'

Bakker verwacht dat een eventuele zonering gevolgen heeft voor ongeveer de helft van de agrarische sector. Het gaat om boeren die in een zone zitten waar straks alleen extensieve landbouw is toegestaan. "Die moeten echt radicaal gaan omschakelen in de manier waarop ze produceren", zegt Bakker. "En dat betekent in eerste instantie misschien ook minder verdienen."

Volgens haar is het belangrijk dat de overheid in die gevallen financieel bijspringt, iets wat Remkes in zijn rapport ook adviseert. "Je kunt het subsidie noemen," zegt Bakker, "maar je kunt ook zeggen: we gaan betalen voor allerlei belangrijke diensten die wij als samenleving nodig hebben. Denk aan waterberging, biodiversiteit en mooie landschappen."

De Limburgse melkveehouder Peter Venner en zijn zoon Mark besloten al eerder om het roer om te gooien: zij bouwen hun bedrijf om tot een voedselbos. Nieuwsuur ging bij hen langs:

Volgens hoogleraar Bakker is er in Nederland in de toekomst nog altijd veel ruimte voor landbouw, ook voor de intensieve variant. En dat is ook nodig, vindt ze. "Nederland heeft enorm veel kennis en expertise opgebouwd op het gebied van goed en veel produceren. Het zou onverstandig zijn om die expertise helemaal overboord te gooien."

Desondanks blijft een eventuele zonering een moeilijke puzzel. Vandaag wordt duidelijk of het kabinet bereid is die te leggen.