Als er ooit weer een Floriade komt, moet het helemaal anders

• Barbara Marchal

  redacteur Binnenland

Voor hortensiakweker Alex Schoenmakers uit Boskoop is het een uitgemaakte zaak: als er over tien jaar weer een Floriade komt, doet hij zeker mee. Als kleine jongen kwam hij al op de Floriade en droomde ervan ooit deelnemer te zijn. Nu staan er 10.000 van zijn pluimhortensia's in Almere. " Ik vind serieus dat dit de mooiste Floriade ooit is. Niet alleen omdat mijn planten er staan. Mensen worden veel gelukkiger van natuur dan van stoeptegels. Maar misschien moet een volgende Floriade wel wat kleiner van opzet worden, meer back to basics."

De Floriade in Almere sluit zondag. Met wegblijvende bezoekers, een verlies van 85 miljoen euro en een vallend college van burgemeester en wethouders was het een veelbesproken evenement. Volgend jaar besluit de Nederlandse Tuinbouwraad, die de licentie heeft, of er ooit een vervolg komt. Deskundigen en betrokkenen zijn het erover eens; een volgende Floriade moet anders. Vooral de rol van gemeenten moet kleiner worden.

'Almere voelde zich Calimero'

Bestuurskundige Wouter Jan Verheul van de TU Delft vindt dat gemeenten niet meer mogen opdraaien voor de verliezen. "Zoals het nu gaat, is het alsof de Nederlandse Tuinbouwraad een feestje geeft in de tuin van Almere, maar de stad moet betalen, want dat is goed voor hun imago. Maar met alle problemen en verliezen komt Almere er toch een beetje uit als een kneusje. Bovendien zijn gemeenten niet in staat om zulke complexe evenementen te organiseren. Hun gewone taken op het gebied van woningbouw en gebiedsontwikkeling kunnen ze al niet goed aan."

Ook oud-wethouder Tjeerd Herrema, die de Floriade tussen 2015 en 2018 in zijn portefeuille had, denkt achteraf dat de Floriade een maatje te groot was voor Almere. "Gemeenten hebben een eeuwige behoefte om zichzelf op de kaart te zetten, en Almere voelde zichzelf Calimero. De ambitie was groot en daarnaast wilde de stad ook nog eens alles zelf doen. Zelf heb ik daar natuurlijk ook een rol in gehad. Ik had twijfels, en achteraf had ik eerder kenbaar kunnen maken hoeveel risico de gemeente liep."

Ondanks het gebrek aan bezoekers en de grote verliezen wil Herrema de Floriade niet helemaal afschrijven. "Kies voor een vaste locatie. Dan hoef je als gemeente niet elke keer het wiel opnieuw uit te vinden en alle infrastructuur aan te leggen. Steeds weer op- en afbouwen is helemaal niet duurzaam. En dan maak je er eens in de tien jaar een knalfeest van."

Ook Niek Roozen, die als landschapsarchitect betrokken is bij de Floriade in Almere, vindt dat het evenement nog springlevend is. "Het is en blijft een fantastisch project. Vroeger ging het om de schoonheid van bloemen, nu worden er grote wereldproblemen bij de kop gepakt. Het thema Growing Green Cities heeft heel veel antwoorden opgeleverd en mensen geïnspireerd - zowel vakmensen als gewone bezoekers. Over tien jaar zouden we een eetbare Floriade kunnen maken, omdat tegen die tijd natuurlijk niemand meer vlees eet. Of een drijvende Floriade, omdat we niet alleen moeten bedenken hoe we water afvoeren, maar ook vasthouden."

Hele zware opgave

Blijft de vraag wie een volgende editie gaat betalen. Bestuurskundige Verheul: "Geen gemeente gaat hier meer zijn handen aan branden. Ik zou de financiering en de organisatie bij de Rijksoverheid leggen. Of bij de tuinbouwsector zelf, want het is hun promotie-evenement." Ook landschapsarchitect Roozen kijkt naar de tuinbouw. "In die sector is zoveel kennis en kwaliteit, ze zijn echt een voorbeeld in de wereld. Die 100 miljoen euro die een Floriade kost, dat moet te doen zijn."

De Nederlandse Tuinbouwraad rondt de evaluatie van de Floriade in Almere komend voorjaar af en beraadt zich daarna op de toekomst. Er hebben zich nog geen gemeenten gemeld die zich kandidaat stellen voor een volgende keer.

Secretaris George Franke begrijpt dat wel. "Na Almere blijkt dat het voor gemeenten een hele zware opgave is. Misschien kan het op een andere manier. Het is logisch dat we naar andere partijen gaan kijken dan de gemeenten. Maar ik denk niet dat wij zelf het risico kunnen dragen. Tuinbouwbedrijven zijn relatief klein, daar kun je geen flinke bijdragen van vragen."