Toeslagenaffaire besproken in Brussel: ‘Dit was geen China, maar Nederland’

• Aïda Brands

  redacteur Brussel

"Dit gebeurde niet in China, maar in Nederland." De verbazing klonk door in de woorden van Saskia Bricmont, de Belgische Europarlementariër voor de Groenen, in het debat over de toeslagenaffaire in Nederland.

Dat debat stond woensdagavond op de agenda in het Europees Parlement. In de eerste plaats oogt het misschien vreemd dat een Nederlandse kwestie wordt besproken in Straatsburg, maar volgens politici zijn er voor andere EU-landen lessen te halen uit de affaire.

Samira Rafaela, Europarlementariër voor D66, stelde vorig jaar de Europese Commissie bijvoorbeeld al vragen vanwege de toeslagenaffaire. Ook in het debat van vanavond kaartte ze aan dat Nederland Europese en internationale wetten brak, bijvoorbeeld via het omstreden algoritme van de Belastingdienst.

Ook een EU-onderwerp

Rafaela is blij dat het onderwerp nu ook in de Europese arena wordt behandeld. "Als lid van de EU heb je niet alleen maar de lusten. Je hebt ook een zorgplicht voor je inwoners", zegt ze. Er is volgens haar zelfs genoeg reden voor de Commissie om een zogenoemde inbreukprocedure op te starten en Nederland op de vingers te tikken.

Eurocommissaris voor Gelijkheid Helena Dalli woonde het debat bij. Volgens haar heeft het toeslagenschandaal het risico van etnisch profileren blootgelegd, maar is de Nederlandse overheid nu bezig deze fouten te herstellen.

Toch lijkt dit de grote zorgen van de meeste Europarlementariërs niet weg te nemen. Veel landen werken met algoritmes en ook Europol gebruikt software om criminelen op te sporen. "Elke hoek van de EU moet veilig zijn voor burgers, ongeacht de kleur van haar of zijn huid", zei Evin Encir, de Zweedse Europarlementariër voor de Sociaal Democraten.

'Commissie moet aan de slag'

De Commissie moet volgens de Europarlementariërs twee dingen doen. Zo moet er beter gecontroleerd worden of landen alles doen om discriminatie aan te pakken. Daarnaast moeten de fouten van de toeslagenaffaire ook worden meegenomen in de nieuwe wet waarmee moet worden toegezien op kunstmatige intelligentie.

Sommige Europarlementariërs pleiten ervoor dat data niet meer gebruikt mogen worden bij opsporing. Andere Europarlementariërs, zoals Agnes Jongerius van de PvdA, pleiten er juist voor dat de dubbele nationaliteit van mensen niet meer mag meegenomen worden in de data.

Eurocommissaris Dalli sloot het debat af en benadrukte dat de fouten in Nederland uiteindelijk wel zijn opgemerkt. De Commissie zal verder op de voet volgen of de gedupeerde ouders de komende tijd gecompenseerd zullen worden.