Begrip bij geëmigreerde boeren voor acties: 'Wij gaan nooit meer terug'

Morgen presenteert Johan Remkes zijn langverwachte advies over de stikstofcrisis, maar sommige boeren wachten de toekomstplannen niet af en zoeken hun heil in het buitenland. Maar emigreren heeft ook nadelen en is niet voor iedereen de beste oplossing.

Bij Interfarms, een agrarische makelaar die boeren ook helpt emigreren, zagen ze dit jaar een kleine opleving in de belangstelling. Toen de beruchte stikstofkaart verscheen waarop was aangegeven waar de uitstoot ver omlaag zou moeten, kwamen er meer vragen om informatie, zegt emigratiebegeleider Richard Roddenhof. "Maar de belangstelling voor emigreren stijgt al jaren. Sinds de afschaffing van de melkquota en de invoering van de fosfaatrechten is het een opeenstapeling van regels, tegenstrijdigheden, onduidelijkheid en ad-hocbeleid. En nu hebben we weer het stikstofverhaal."

Vooral Denemarken, Zweden en Duitsland zijn in trek, weten ze bij Interfarms, maar ook Canada is populair. Het vergt enig kapitaal, maar daar staat tegenover dat boeren in Canada niet veel last hebben van overheidsbemoeienis.

De familie Den Boer kan dat beamen. Het gezin vertrok in 2015 uit het Zuid-Hollandse Dirksland naar Taber in de provincie Alberta en heeft daar nu een florerend akkerbouwbedrijf. "We hebben er ook 25 koeien bij, gewoon omdat we dat leuk vinden", zegt Arnette den Boer. "Maar daar is dus totaal geen regelgeving voor. Ook niet voor wat je met de mest doet, je hoeft niets te rapporteren."

Wel of niet vertrekken uit Nederland is een zware keuze, weet Arnette. "Je laat alles achter, vrienden en familie. We hebben vrienden die een veehouderij hebben, die hebben er in het verleden ook over gedacht te emigreren. Toen hebben zij daar niet voor gekozen, maar ze zijn het nu aan het heroverwegen."

Zelf heeft ze geen moment spijt van hun keuze om naar Canada te gaan. "Wij gaan nooit meer terug. Het enige waar we spijt van hebben, is dat we de stap niet vijftien jaar eerder hebben gezet. Vanwege de vrijheid en wat we hier op hebben kunnen bouwen."

De manier waarop de boerenprotesten dit jaar zijn geëscaleerd in Nederland vindt Den Boer jammer, maar ze snapt het wel. "Mensen worden geraakt in hun bestaanszekerheid. De frustraties zijn begrijpelijk, maar je moet wel je verstand blijven gebruiken."

Beter doen dan EU voorschrijft

De meeste emigrerende boeren kiezen voor een nieuw bestaan wat minder ver weg. Vooral Denemarken is populair, maar dat land kent zijn eigen uitdagingen, waarschuwt Rick van Heesch. Hij is geboren in het Brabantse Oirschot en verhuisde als kind in 1994 met zijn ouders naar Skive in Jutland. Inmiddels heeft hij er zijn eigen melkveebedrijf.

"In Denemarken is veel meer plaats voor boeren. De grondprijs is lager en de stikstofproblematiek speelt hier niet zo, maar andere regels zijn strenger, vooral op het gebied van dierenwelzijn. Bijvoorbeeld het aantal vierkante meters per koe, daar wordt echt op gecontroleerd. Als de EU zegt: we willen het zo, dan willen ze het in Denemarken altijd nog beter doen. Het is in Nederland misschien op een punt moeilijker maar op andere punten weer makkelijker."

Tegelijkertijd heeft ook hij begrip voor de woede op het Nederlandse platteland. "Er is geen waardering meer voor de boeren. Moet er een oorlog of hongersnood uitbreken voordat mensen snappen hoe belangrijk het is dat boeren kunnen blijven bestaan?"

Het kan ook misgaan

Hij hoopt dat het lukt om een oplossing te vinden te vinden waarbij zoveel mogelijk boeren in Nederland hun bedrijf kunnen houden. Want emigreren is ook niet altijd een oplossing. Zelf heeft hij het regelmatig mis zien gaan. "Je ziet dat mensen met 2 of 3 miljoen euro uit Nederland komen en hier een bedrijf kopen dat failliet is. Daar ging het al twee jaar moeilijk, alles is versleten, de koeien, de tractoren, de stallen. Daaraan zijn ze al hun geld kwijt, en vaak is het dan nog niet genoeg."

Waar sommige boeren zich ook op verkijken, is de schaalgrootte in Denemarken, zegt Van Heesch. "Je ziet boeren die in een klap van 100 naar 400 koeien gaan. Dan werkt zo'n boer niet meer met koeien, maar met personeel, en dat heeft hij nooit gedaan. Hij was gewend zelf 14 uur per dag te werken, maar nu zit hij met werknemers die maar 6 of 7 uur werken. En dan zie je soms dat het mislukt. Dat is zonde."

Juist om die problemen te voorkomen, maakt Interfarms een screening van de boerderijen en een meerjarig bedrijfsplan. Roddenhof: "Je kunt een mooie boerderij in Denemarken vinden, maar het moet wel toekomstbestendig en haalbaar zijn. Plus je hebt ook het sociale deel, met je gezin, dat moet ook goed voelen."

Intussen geeft de toegenomen belangstelling voor emigratie Roddenhof een dubbel gevoel. "Het is prachtig om te zien hoe de boeren zich vestigen in het buitenland en weer plezier halen uit het ondernemen, maar ik zit tegenover steeds meer boeren die in Nederland geen perspectief meer zien en worstelen met de situatie."

Dat wil niet zeggen dat ze Nederland ontvluchten, benadrukt hij. "Je bent ondernemer en je kijkt naar de mogelijkheden, en die liggen soms in het buitenland. Omdat je je huidige bedrijf niet meer verder kan ontwikkelen en niet kunt doen wat je graag zou willen doen. Veel gehoord is dat je in Nederland wist wat je had en koos voor die zekerheid, maar in de huidige tijd gaat die vlieger steeds vaker niet meer op."