Zeldzaam duel zonder Frenkie de Jong komt Oranje goed uit

• Jesse Wieten

  redacteur NOS Sport

Het gaat zondagavond voor het Nederlands elftal tegen België - de laatste test voor het WK - niet alleen om groepswinst in de Nations League, maar zeker ook om te ondervinden hoe Oranje kan functioneren zonder Frenkie de Jong.

Op 6 september 2018 debuteerde De Jong in het Nederlands elftal. Als vervanger van Kevin Strootman gaf de toen 21-jarige middenvelder van Ajax Oranje meteen schwung. "Als je zo debuteert, zit er veel toekomst in", zei bondscoach Ronald Koeman.

Het debuut van De Jong op die afscheidsavond van Wesley Sneijder leidde achteraf beschouwd een nieuw tijdperk in. Onder leiding van Koeman vond Oranje na enkele magere jaren de weg omhoog.

Maar twee wedstrijden gemist

De Jong was een van de drijvende krachten achter de wederopstanding en werd een van de gezichten van het team. In de daaropvolgende interlands was hij bijna altijd present, meer dan wie ook. Van de 47 interlands sinds zijn debuut, speelde hij er 45 en stond hij 43 keer in de basis.

Inclusief zijn debuut viel De Jong twee keer in. Die andere invalbeurt was in juni uit tegen Wales (1-2). Op het oog maakte Jerdy Schouten een redelijk debuut op de plek van De Jong, maar het was voor Van Gaal niet genoeg, op de Frenkie-schaal.

Na een uur vond de bondscoach het nodig om De Jong en Bergwijn in te brengen en zo meer rust aan de bal te krijgen. "Hoe belangrijk Frenkie is, wist ik al", zei Van Gaal. "Dat hoef ik niet meer te zien. Frenkie brengt extra kwaliteit, daarom is hij ook 112 miljoen waard."

Slechts twee keer miste De Jong de afgelopen jaren een interland. Op 16 oktober 2018 kreeg hij in een oefenduel met België (1-1) op verzoek van Ajax rust van Koeman. Bij het debuut van bondscoach Frank de Boer tegen Mexico (0-1 nederlaag) op 7 oktober 2020 werd hij met lichte klachten gespaard.

'Frenkie in Oranje is altijd raak'

Altijd was hij er. Fysieke malheur was een zeldzaamheid. En altijd deden de bondscoaches een beroep op hem. Want zonder De Jong is Oranje Oranje niet, zo was de gedachte en dat liet bondscoach Van Gaal dit jaar ook meermaals blijken.

"Wij waren de betere door de spirit in het team, door de vechtlust en door Frenkie de Jong, die onder de druk van de Duitsers kon opbouwen", zei de bondscoach over de tweede helft tegen Duitsland (1-1) in maart.

Na de 1-4 zege op België pikte Van Gaal opnieuw De Jong eruit, naast Steven Bergwijn. "Het is altijd een overwinning van het collectief, maar binnen het collectief zijn er altijd mensen die uitblinken. En die uitblinkers waren Steven Bergwijn en Frenkie de Jong. Het is ongelooflijk hoe die twee speelden. Frenkie is altijd raak in Oranje."

In de laatste wedstrijd voor de zomerstop in De Kuip tegen Wales (3-2) was Frenkie de Jong de enige van de elf Oranje-spelers die ondanks alle arbeid-rust-protocollen zijn basisplaats behield. "De trainer wil ook winnen", was de uitleg van Van Gaal.

'Strakke spieren'

Waar vorig jaar voor de start van het EK de vraag was of De Jong niet te veel wedstrijden had gespeeld, is daar nu twee maanden voor het EK geen sprake van. Bij FC Barcelona heeft hij geen vaste basisplaats. En plots krijgt hij bij Oranje last van pijntjes.

In de rust van het duel met Polen (0-2) liet De Jong zich vervangen vanwege volgens Van Gaal "strakke spieren". Zo'n twee maanden voor het WK nam de bondscoach geen risico met zijn sleutelspeler. De tweede helft bood een inkijkje hoe Oranje functioneert zonder De Jong.

Want zoals gezegd, is dat zeldzaam materiaal. Inzoomend op de wedstrijd tegen Polen zien we dat Nederland zonder De Jong minder balbezit had, terwijl er ook minder werd gepasst en bovendien minder nauwkeurig werd gepasst.

Verder leek Polen vlak na rust beter in de wedstrijd te komen met enkele goede mogelijkheden. Dat kan ook liggen aan een tactische omzetting van de Poolse bondscoach, met Arek Milik als tweede spits erbij.

Marten de Roon was de vervanger van De Jong in Warschau en die vulde dat volgens Van Gaal goed in. "Ik vond De Roon fantastisch op de plek van Frenkie de Jong, terwijl hij een totaal andere voetballer is. Onvergelijkbaar, maar hij heeft het heel goed gedaan."

Die gedachte hield Van Gaal de afgelopen dagen in Zeist vast en de bondscoach besloot om De Jong zondag tegen België niet één-op-één te vervangen door een type dat op hem lijkt. Hij kiest tegen de Belgen voor een ander type, iemand als De Roon bijvoorbeeld. "Ik wil toch een andere variant zien."

Met ook topscorer Memphis Depay absent wordt het daarom een wedstrijd om wijzer van te worden voor Van Gaal. De voorbereiding op een doemscenario, een Oranje zonder Depay en De Jong op een WK.

Kijk hieronder naar wat Louis van Gaal zaterdag zei over het vervangen van Frenkie de Jong: