Ondanks westerse irritatie blijft India Rusland opzoeken

• Devi Boerema

In de marge van de regionale veiligheidstop in Samarkand (Oezbekistan) treffen de Russische president Poetin en de Indiase premier Modi elkaar later vandaag. Sinds de Russische inval in Oekraïne, eind februari, is de handel tussen Rusland en India meer dan verdubbeld. India heeft vooral de import van goedkope Russische olie opgeschroefd.

De regering in New Delhi laat zich weinig gelegen liggen aan de westerse druk om de banden met Rusland te verbreken. De band met Rusland is zo stevig dat die niet makkelijk te verbreken is, zeggen Indiase analisten.

Op twee paarden wedden

Omdat India in zijn internationale betrekkingen wedt op twee paarden, is de positie van het land op de top gecompliceerd. Als volwaardig lid is India komend jaar voorzitter van de Shanghai Cooperation Organization (SCO). Maar ondertussen maakt het land ook deel uit van een samenwerkingsverband dat als doel heeft tegenwicht te bieden aan de Chinese invloed in de Grote Oceaan. Samen met Australië, Japan en de Verenigde Staten vormt India de zogenoemde Quad, tot ongenoegen van China en Rusland.

Volgens Rajeswari Rajagopalan, directeur van het Center for Security, Strategy & Technology (CSST) in New Delhi, lopen de belangen van India in de verschillende internationale organisaties uiteen. "Deelname aan de Quad is veel meer van strategisch belang op de lange termijn voor India. De SCO-bijeenkomst in Oezbekistan gaat veel meer om aanwezigheid, je stem laten horen."

Komend jaar is India niet alleen de voorzitter van de SCO. Het land neemt in december ook zitting in de VN-Veiligheidsraad en de G20. Rusland zegt vandaag met India te willen spreken over onderlinge samenwerking in beide organisaties.

Westerse druk

De band tussen Rusland en India leidt tot irritatie bij westerse bondgenoten. "Het is een bewuste keuze van India om politiek autonoom te zijn", zegt Shibani Mehta van het Carnegie Instituut: "Door samen te werken met de VS in de Grote Oceaan hoopt het land politieke isolatie te voorkomen".

Door niet openlijk partij te kiezen hoopt India internationaal zaken te kunnen doen met iedereen. De vraag is alleen hoe lang dat nog houdbaar is. Minister van Buitenlandse Zaken Jaishankar en ook premier Modi hebben herhaaldelijk gezegd dat de aankoop van Russische olie geen politieke lading heeft. Het belangrijkste is betaalbare energie voor elke Indiase burger, zeggen ze.

"Maar hoe lang kunnen we nog ontkennen dat we daarmee de oorlog in Oekraïne financieren?", vraagt analist Rajagopalan zich hardop af.

Historische banden

Ook politieke loyaliteit speelt een rol in de relatie tussen India en Rusland. India haalde in de periode na de onafhankelijkheid (1947) de banden met de toenmalige Sovjet-Unie aan. Dat leverde India cruciale steun op in de oorlog met Pakistan in 1971. India zegevierde in die oorlog.

"Daardoor is het voor veel politici nog steeds ondenkbaar dat Modi zich nu negatief of kritisch zou uitlaten over Rusland", zegt Rajeswari Rajagopalan.

Bovendien heeft Rusland India in de Veiligheidsraad ook altijd gesteund bij resoluties over de politiek gevoelige regio Jammu en Kashmir. "Voor India is het meer een noodzaak dan een keuze om Rusland te blijven steunen", zegt Manjari Chatterjee Miller van de Council on Foreign Relations in Washington. "India wil niet het risico lopen Rusland nog verder in de armen van China te drijven."

Onbetrouwbare bondgenoot

Toch is Rusland niet meer de betrouwbare bondgenoot van India die het ooit was. Door de oorlog in Oekraïne is Rusland meer op China aangewezen. En juist China is, volgens Rajeswari Rajagopalan, momenteel de grootste bedreiging voor de binnenlandse veiligheid van India.

In 2020 raakten militairen van beide landen slaags langs de Chinees-Indiase grens in de Himalaya-regio. Twintig Indiase en vier Chinese militairen kwamen daarbij om het leven. Op de SCO-top ontmoeten Xi en Modi elkaar voor het eerst sinds die confrontatie bij de grens.

"Het is onwaarschijnlijk dat Modi dit ter sprake brengt tijdens de ontmoeting vandaag. Het is een duidelijk spanningspunt", zegt Rajagopalan.