Begrip, maar ook vraagtekens bij voorstel kabinet over toewijzing woningen
Organisaties en betrokkenen bij de woningmarkt reageren verdeeld op de plannen van het kabinet om de wet zo te wijzingen dat gemeenten de helft van de woningen aan eigen inwoners kunnen toewijzen. Het gaat zowel om huur- als koopwoningen en zowel om nieuwbouw als woningen uit de bestaande voorraad die onder de Nationale Hypotheek Garantie-grens van 355.000 euro vallen.
Hoogleraar Peter Boelhouwer van de TU Delft noemt het een "paardenmiddel", maar heeft er wel begrip voor dat het kabinet hiermee komt. "Het speelt wel echt, met name in kleinere gemeentes, die mogen steeds minder bouwen. Daar wonen jongeren die daar zijn opgegroeid en er niet meer aan de bak komen. Dan staat de leefbaarheid onder druk. Daar komt bij dat mensen vanuit de grotere gemeentes meer koopkracht hebben. Die drukken de lokale bewoners weg. Het is echt een probleem", zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.
Hij ziet ook een voordeel voor de grote steden. "Zeker in het onderwijs en de verzorgende beroepen ontstaan grote tekorten. Als je daar niets aan doet is dat onhoudbaar. Dat je voorrang gaat geven aan mensen die in het onderwijs en in de zorg werken, lijkt me heel verstandig."
Markt op slot zetten
Boelhouwer vraagt zich wel af hoe gemeenten de verkoop van bestaande koopwoningen moeten reguleren. "Dat lijkt me echt heel erg lastig, daar is het voorstel niet heel erg duidelijk over. Hoe ga je dat bepalen in de bestaande voorraad? De helft wel en de helft niet? Daarover staat niets in de voorstellen. Daar ben ik benieuwd naar."
Ook bestuurslid Chris van Zantwijk van de vakgroep wonen van makelaarsvereniging NVM heeft nog veel vragen. "Het is beter om het bestaande aanbod uit te breiden", zegt hij. "Het overgrote deel van de verkopen vindt al plaats binnen de eigen gemeenten. Dit zal de markt eerder op slot zetten dan de mobiliteit bevorderen."
Ook hij is benieuwd hoe gemeenten de toewijzing van bestaande koopwoningen moeten gaan regelen. Als ze bijvoorbeeld elk jaar de helft van de verkochte woningen naar inwoners van de eigen gemeente moeten laten gaan, bestaat de kans dat verkopers tot het einde van het jaar wachten. Dan is de kans groter dat het quotum al is gehaald, en kunnen ze zelf bepalen aan wie ze hun huis verkopen.
Gedwongen voor lager bod kiezen
Hans André de la Porte van de huiseigenarenvereniging VEH vindt de plannen van het kabinet sympathiek en begrijpelijk. Hij ziet veel problemen in gemeenten of dorpen waar het lastig is om een woning te vinden voor een huisarts, politieagent of leraar.
Niet alleen zijn de woningen te duur, ook is het vaak lastig om een hypotheek te krijgen. "Als je gemeenten deze mogelijkheid geeft om cruciale beroepen voorrang te geven op de woningmarkt, dan kun je deze mensen en gemeenten helpen."
Maar de plannen hebben volgens hem ook een keerzijde: het betekent ook dat een woningeigenaar geen keuze meer heeft. Die kan zijn huis misschien niet verkopen aan een investeerder die meer biedt om er een huurwoning van te maken, maar hij is gedwongen om voor een lager bod van een inwoner uit het dorp te kiezen.
Volgens André de la Porte zijn de plannen niet helemaal nieuw. "Dit is een uitbreiding van de wet uit 2014, waarmee we nog geen signaleringen van problemen hebben ontvangen. We zijn er alert op, maar er zijn geen signalen dat de wet uit 2014 voor problemen heeft gezorgd."
Vooral schuiven
Volgens de huurdersbelangenorganisatie Woonbond gaat de voorgestelde wetswijziging voorbij aan "het essentiële probleem": de schaarste aan betaalbare sociale huurwoningen. "Je ziet dat er meer ruimte is gemaakt voor toewijzing aan mensen met een lokale binding", zegt Marcel Trip van Woonbond. "Dit is vooral schuiven, dan krijg je ergens anders een nieuw probleem."
