Instanties in corona-aanpakadvies: werk nu aan voorbereiding

Bereid de samenleving zo snel mogelijk voor op de volgende fase van de coronapandemie. Dat is een van hoofdconclusies van een omvangrijk rapport van veertien instanties over scenario's die ons mogelijk te wachten staan.

Het is voor het eerst dat zo veel overheidsorganisaties samen een advies hebben opgesteld over de corona-aanpak in Nederland, zegt een woordvoerder van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), dat het rapport initieerde. Het rapport is een aanbeveling aan de regering, maar ook aan lokale overheden en verschillende branches.

"Het doordenken van scenario's gebeurt in de politiek nog niet of nauwelijks. De kracht van dit rapport is dat die veertien organisaties samen een heel overzichtelijk en uitgebreid inzicht bieden in de verschillende domeinen", zegt de woordvoerder. Van onderwijs tot mensenrechten: de adviezen in het rapport zijn per thema uitgewerkt. Er is onderscheid gemaakt tussen vijf mogelijke scenario's, oplopend van zeer meevallend tot worst case.

Beter kunnen nadenken

Juist nu het aantal besmettingen relatief laag is, is het volgens de WRR belangrijk te focussen op maatregelen en besluitvorming. Op die manier kan er rustig worden nagedacht over proportionaliteit en brede gevolgen van bijvoorbeeld een zware maatregel. "Dat helpt om beter op een volgende crisis voorbereid te zijn."

De deelnemende overheidsorganisaties noemen een reeks investeringen en aanbevelingen om Nederland bestendig te maken tegen de onzekerheden als gevolg van covid-19. Zo wordt de overheid bijvoorbeeld opgeroepen te investeren in digitale infrastructuur, om bijvoorbeeld online lessen te vergemakkelijken en medische consulten. Ook zou verder gewerkt moeten worden aan de 'gereedschapskist' van de corona-aanpak en het creëren van maatschappelijk draagvlak.

Hoe gaat het in de praktijk?

Uit het rapport Coronascenario's doordacht, handreiking voor noodzakelijke keuzes wordt niet duidelijk in hoeverre het doordenken momenteel al wordt toegepast. Het document geeft dus geen overzicht waar de langetermijnaanpak nog tekortschiet, of welke aanbevelingen momenteel al in de praktijk worden toegepast.

Zo wordt er in het rapport gehamerd op het belang van een 'gereedschapskist' voor wettelijk verankerde maatregelen voor verschillende scenario's. Het kabinet heeft momenteel al een ontwerp voor een nieuwe coronawet.

Daarover was de Raad van State "in beginsel positief", zo werd afgelopen week duidelijk in een beoordeling van het wetsvoorstel. Toch miste de RvS nog de bevoegdheden om bijvoorbeeld scholen te sluiten of een avondklok in te voeren. Om ervoor te zorgen dat alle mogelijke opties in ieder geval wettelijk onderbouwd zijn en vastliggen. Zelfs als ze niet hoeven worden gebruikt.

'Ontwijk moeilijke keuzes niet, maar bespreek ze'

De WRR adviseert beleidsmakers vooral ook om moeilijke keuzes niet te schuwen, als die echt nodig zijn. "Een brede maatschappelijke afweging betekent lastige keuzes die altijd ergens pijn doen. Het is van groot belang om die keuzes niet te ontwijken, maar om ze tijdig en eerlijk te bespreken."