Gemeenten en burgemeesters kritisch over nieuwe coronawet

Gemeenten en burgemeesters hebben forse kritiek op de nieuwe, permanente coronawet die het kabinet na de zomer wil invoeren, meldt Trouw. Met de nieuwe wet krijgt het kabinet bij een pandemie verregaande bevoegdheden, zoals het sluiten van publieke plekken, het instellen van een test- of quarantaineplicht en het verplichten van een mondkapje.

De wet, eigenlijk een wijziging van de al bestaande Wet publieke gezondheid, moet de tijdelijke coronawet vervangen. Verlenging daarvan werd in mei verworpen.

Het Genootschap van Burgemeesters, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Veiligheidsberaad, zeggen dat de nieuwe wet, waarvan ze de concepttekst hebben gezien, te snel in elkaar is gezet. Ook zou het ontbreken aan een "fundamentele discussie en onderbouwing van de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van burgemeesters en voorzitters van de veiligheidsregio's", staat in Trouw.

Verantwoordelijkheid

Met de nieuwe wet ligt de verantwoordelijkheid voor de bestrijding van een epidemie straks niet alleen bij ministers, maar ook bij de veiligheidsregio's. Maar die moeten ook al werken met de zogenoemde rampenwet, de Wet veiligheidsregio's.

Eind 2020 heeft een evaluatiecommissie al geconcludeerd dat die wet compleet veranderd moet worden en dat Nederland niet goed is voorbereid op grote crisissituaties.

Liesbeth Spies, voorzitter van het Genootschap van Burgemeesters en burgemeester van Alphen aan den Rijn, noemt de nieuwe coronawet in het NOS Radio 1 Journaal "onverstandig en niet helder". Zo is volgens haar onduidelijk bij wie de verantwoordelijkheid ligt tijdens een gezondheidscrisis.

Nu ligt de eerste verantwoordelijkheid in een acute fase bij de voorzitter van de veiligheidsregio, zegt Spies. De nieuwe wet maakt volgens haar de burgemeesters in eerste instantie verantwoordelijk, "zonder dat daar een motivatie bij wordt gegeven en zonder dat we het daar goed over hebben gehad. Dat vinden wij onverstandig."

Volgens Spies leidt het werken met twee systemen tot problemen. "We hebben gezien dat corona zich niet alleen in Alphen aan den Rijn voordoet, maar ook bij de buren. Wat we in die algemene wet hebben afgesproken, is dat juist in zo'n acute fase de voorzitter van de veiligheidsregio de eerst aangewezene is om de pandemie te bestrijden."

Daar gaat nu een streep doorheen, de verantwoordelijkheid ligt dan bij de burgemeesters van alle individuele gemeenten, zegt Spies. "Je krijgt dus twee systemen naast elkaar en dat leidt tot onduidelijkheid en dat je niet meer weet waar je aan toe bent."

Haastklus, maar niet afgeraffeld

Een woordvoerder van minister Kuipers van Volksgezondheid erkent dat de wet een haastklus was, maar dat moet volgens hem niet vertaald worden met 'afgeraffeld'. "De nieuwe wet is tot stand gekomen onder tijdsdruk. Maar dat is de consequentie van het wegstemmen van de tijdelijke wet door de Eerste Kamer". In de gebruikelijke toelichting op de wet is de minister bovendien uitgebreid ingegaan op de kritiek van de burgemeesters, zegt de woordvoerder.

In die toelichting is te lezen dat in de definitieve versie van de wet komt te staan dat de voorzitter van de veiligheidsregio "leidend en bevoegd" is in de acute fase van een uitbraak. Volgens de minister "wordt daarmee voldaan aan het verzoek van de partijen om hier meer duidelijkheid over te geven".

De Raad van State komt later deze maand met een reactie op de nieuwe wet. Spies hoopt dat er daarna nog aanpassingen komen.