Wet veiligheidsregio's moet op de schop, 'betere samenwerking nodig'
De Wet voor de veiligheidsregio's moet compleet veranderd worden. Dat stelt een evaluatiecommissie die de tien jaar oude wet onder de loep heeft genomen. Volgens de commissie is Nederland niet goed voorbereid op grote crisissituaties.
De commissie vindt de wet te ingewikkeld, soms onvolledig of juist te gedetailleerd en mede daardoor niet geschikt voor de toekomst.
De veiligheidsregio's werken goed op regionaal niveau, wanneer er bijvoorbeeld een brand is, of een ongeluk. "Dat is ongeveer 95 procent van de crisissituaties waar ons land mee te maken heeft", zegt commissievoorzitter Erwin Muller. "En dat werkt goed, daar zijn die 25 regio's die we nu hebben prima op voorbereid."
Grote impact
Maar de overige de rampen waar Nederland mee te maken kan krijgen hebben een veel grotere impact, stelt Muller. "Die zijn vaker ingrijpender, omvangrijker, grensoverschrijdender en diverser van aard. Naast branden en ontploffingen is er sprake van grotere en complexe crises zoals cyberaanvallen, grootschalige protesten, terrorisme of pandemieën."
Daarom is er meer samenwerking nodig. Niet alleen tussen de veiligheidsregio's, maar ook met crisispartners, zoals Waterschappen of IT-organisaties en het Rijk. Dat moet geregeld worden in een nieuwe wet. "Het grote verschil met hoe het nu gaat, is dat er dan van tevoren goed nagedacht kan worden over hoe toekomstige rampen aangepakt kunnen worden", zegt Muller.
Omdat rampen vaak grensoverschrijdend zijn, kunnen de door de overheid vastgestelde regiogrenzen verwarrend zijn. De commissie haalt de grote KPN-storing van juni vorig jaar aan waarbij de 112-centrale onbereikbaar was als voorbeeld van hoe het misging.
"Daarbij zag je heel goed dat de ramp te groot was voor een regio en dat verschillende regio's op verschillende manieren communiceerden", stelt Muller. "Dat zorgde voor een chaotische situatie waarin meerdere veiligheidsregio hun eigen, soms tegenstrijdige, communicatieboodschappen deelden."
Centrale aanpak
Verder moet de aansturing veel centraler. "Dan moet je denken dat ministers het overnemen", zegt de voorzitter. Gezamenlijk optreden is essentieel om een crisis aan te pakken. Voorbeeld waarbij dat nodig was waren de boerenprotesten waarbij geweld uitbrak en vernielingen en blokkades het land platlegden.
Maar ook de coronacrisis vraagt om een andere aanpak. In een dergelijke situatie moet het makkelijker worden om de regionale organisatiestructuur los te laten en juist gezamenlijk op te treden, concludeert de commissie. "De aard en omvang van een crisis moeten leidend zijn voor hoe je het organiseert, en niet de regio waar het plaatsvindt."
Voorwaarde is dat er meer geld beschikbaar komt voor de regio's en er betere afspraken gemaakt worden als voorbereiding op grote incidenten. "En er moet beter geoefend worden met verschillende scenario's", zegt Muller.
Overigens is de coronacrisis niet de aanleiding om de wet te evalueren. Dat gebeurt van tijd tot tijd in opdracht van de minister van Justitie en Veiligheid. De laatste keer dat de wet werd geëvalueerd was in 2013.
