Zeker 1,7 miljoen euro aan schade door Engelstalige neptelefoontjes
In minder dan een jaar tijd hebben Engelstalige neptelefoontjes geleid tot minimaal 1,7 miljoen euro aan schade. Dat blijkt uit cijfers die de Fraudehelpdesk heeft gedeeld met de NOS. Criminelen bellen op uit naam van bijvoorbeeld het ministry of justice, met de boodschap dat iemands bsn-nummer voorkomt in een drugszaak.
Om te 'bewijzen' dat ze er niks mee te maken hebben, krijgen slachtoffers de boodschap dat ze hun geld moeten 'veiligstellen'. In werkelijkheid zijn mensen het geld kwijt.
Het daadwerkelijke schadebedrag ligt vrijwel zeker hoger. Het bedrag is gebaseerd op het aantal meldingen dat slachtoffers doen bij de Fraudehelpdesk. De totale omvang van de fraude is daarmee onduidelijk. Uit onderzoek van de instantie blijkt dat in het algemeen zo'n 10 procent van de slachtoffers zich meldt.
Twintig meldingen per dag
De eerste meldingen van deze specifieke werkwijze kwamen in september vorig jaar binnen bij de instantie. Toen is er op diverse momenten ook voor gewaarschuwd. De vorige 'piek' was dit voorjaar. "Er is in april en mei een dipje geweest, nu krijgen we de hele dag door dit soort meldingen", zegt woordvoerder Tanya Wijngaarde. Het ging vorige week om gemiddeld twintig meldingen per dag.
De cijfers van de Fraudehelpdesk:
Wijngaarde zegt dat vaak, met kleine variaties, dezelfde werkwijze wordt gehanteerd. Slachtoffers worden enerzijds geïntimideerd met het bericht dat ze voorkomen in een crimineel onderzoek en aan de andere kant wordt geprobeerd vertrouwen te winnen. "Het begin allemaal met een bandje, daarna krijg je echt iemand aan de telefoon", zegt Wijngaarde. "Wel hebben ze een aantal variaties in het gesprek." In sommige gevallen willen ze ook speciale software installeren zodat ze kunnen meekijken via de laptop of telefoon.
Er lijkt sprake van een geraffineerde werkwijze. Mogelijk dat ze zelfs gegevens uit datalekken gebruiken zodat de suggestie wordt gewekt dat het echt klopt, zegt Wijngaarde. "Daardoor wordt het voor mensen heel lastig om te herkennen dat dit nep is." Ook zijn er enkele meldingen dat ze na het bandje iemand aan de lijn krijgen die Nederlands spreekt.
Het is nog onduidelijk wie erachter zit. Ook de Fraudehelpdesk tast in het duister, zegt Wijngaarde. "Het valt natuurlijk wel op dat er Engels wordt gesproken met een bepaald accent. En op nationale feestdagen in India krijgen we geen meldingen. Dat doet wel vermoeden dat het daar vandaan komt."
De criminelen maken gebruik van een techniek die spoofing heet. Daarbij kunnen ze doen alsof ze vanaf een bepaald nummer bellen, vaak een 06-nummer. Wie probeert terug te bellen, krijgt een heel ander persoon aan de lijn dan van wie het nummer daadwerkelijk is.
Dit maakt het óók mogelijk om te doen alsof ze bellen vanaf een nummer van bijvoorbeeld een kantoor van justitie, politie of de Hoge Raad. Banken zijn hier al beter tegen beschermd.
Op basis van vertrouwen
Dat dit kan, heeft alles te maken met hoe bellen via internet (VoIP) in de telecomindustrie is opgezet, legt Florian Overkamp uit. Hij is oprichter van telecombedrijf Speakup. "Providers wisselen heel weinig info uit over welk nummer door welke telecomproviders mag worden uitgestuurd. Partijen hebben heel veel vrijheid en veel wordt gedaan op basis van vertrouwen."
Technisch is het daardoor mogelijk om te doen alsof je vanaf een willekeurig nummer belt. Het is alsof je het gezicht van iemand namaakt en dat als masker opzet.
