Rechtszaak tegen KLM om CO2-compensatie: 'Nieuwe bossen niet gegarandeerd'
Milieuorganisatie Fossielvrij NL daagt KLM voor de rechter vanwege reclames en claims over duurzaam vliegen en compensatie van de CO2-uitstoot. Die zijn volgens Fossielvrij NL misleidend omdat klanten van de luchtvaartmaatschappij hierdoor de indruk krijgen dat vliegen zonder klimaatschade mogelijk is. De dagvaarding wordt vandaag bij de rechtbank in Amsterdam ingediend.
KLM biedt klanten onder de noemer CO2ZERO al jaren de mogelijkheid om de uitstoot van hun vlucht te compenseren door een klein bedrag boven op de ticketprijs te betalen. Voor een retourtje Barcelona is dat bijvoorbeeld 3,96 euro. Dat geld gaat naar herbebossingsprojecten.
Het bedrijf prees deze service lang aan als een mogelijkheid om CO2-neutraal te vliegen en zei dat de impact van je vlucht door de compensatie "geneutraliseerd" kon worden. Daarvoor tikte de Reclame Code Commissie KLM eerder dit jaar al op de vingers, omdat het bedrijf die claims onvoldoende kan onderbouwen. Sindsdien heeft KLM de campagnes en webteksten aangepast. Er staat nu dat "de snelste manier om vluchtgerelateerde CO2-uitstoot te verminderen, is door niet te vliegen".
Ten onrechte gerustgesteld
Toch worden consumenten volgens Fossielvrij NL nog steeds misleid. Er staat namelijk nog wel dat de CO2-uitstoot van een vlucht door herbebossing kan worden gecompenseerd. En ook dat kunnen ze niet met recht beweren, zegt Hiske Arts van de milieuorganisatie. "De realiteit is dat vliegen enorm veel uitstoot veroorzaakt en de enige manier om dit terug te brengen is door krimp van de luchtvaart." Het probleem van herbebossingstrajecten is volgens Arts onder meer dat de langetermijneffecten ervan niet te garanderen zijn. "Je kunt het simpelweg niet tegen elkaar wegstrepen".
Schadelijk vindt Fossielvrij NL ook dat reizigers door de compensatie ten onrechte gerustgesteld kunnen worden. "Gelukkig beginnen veel mensen te beseffen dat de luchtvaart niet kan blijven groeien, maar KLM drukt dat groeiende bewustzijn de kop in met zijn marketing."
KLM is het niet eens met de aanklacht. In een schriftelijke reactie zegt het bedrijf dat de uitingen voldoen aan wet- en regelgeving, zeker nu het de teksten heeft aangepast. "KLM streeft naar transparante en eerlijke communicatie over onze duurzaamheidsaanpak. Wij hebben er geen enkel belang bij om onze klanten verkeerd voor te lichten."
Greenwashing?
CO2-compensatie wordt door veel meer bedrijven aangeboden. Zo kunnen mensen bij Shell extra betalen voor gereden kilometers, bij Zalando voor de uitstoot die vrijkomt bij de verpakking, bezorging en retour van pakketten en ook PostNL biedt voor een klein bedrag extra 'groene post' aan. Er is al langer kritiek op, want bedrijven die het aanbieden zijn vaak grote CO2-uitstoters.
Is het een vorm van greenwashing, waarbij een marketingboodschap van een bedrijf niet overeenkomt met de acties die het werkelijk neemt om de klimaatimpact te verminderen? Experts zijn het er niet over eens. "Het is een soort moderne kerkaflaat", zegt Gjalt de Jong, hoogleraar duurzaam ondernemen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij verwijst daarmee naar een oud gebruik in de katholieke kerk waarbij je je zonden kon afkopen in ruil voor geld. "Je betaalt wat en kunt zonder schuldgevoel vliegen". De Jong noemt de campagnes van KLM "totaal ongeloofwaardige marketing van een bedrijf dat nooit echt duurzaam zal kunnen zijn."
Ze lopen in de branche voorop met duurzaamheidsinitiatieven.
Anderen zien het minder zwart-wit. André Nijhof, eveneens hoogleraar duurzaam ondernemen maar dan bij Nyenrode Business Universiteit, is het ermee eens dat CO2-compensatie een soort symboolpolitiek is, maar greenwashing wil hij het niet noemen. "Dat is het pas als een bedrijf echt niets doet en dat is bij KLM niet zo. Ze lopen in de branche voorop met duurzaamheidsinitiatieven. Ik zie liever dat bedrijven dít doen, dan helemaal niets."
Je moet volgens hem "het kind niet met het badwater weggooien". Ook Nijhof is kritisch op de inzet van herbebossingsprojecten voor compensatiedoeleinden, omdat "je niet weet als je een boom plant, hoelang die blijft staan en hoeveel CO2 die uit de lucht haalt". Maar CO2-compensatie kan volgens Nijhof wel een zinvolle bijdrage leveren voor het klimaat en om de energietransitie te versnellen. Nijhof hoopt dat in de toekomst meer mensen gaan compenseren en dat dat geld bijvoorbeeld ook voor isolatie en innovatie kan worden ingezet.
Fossielvrij Nederland eist in de dagvaarding dat KLM helemaal stopt met het reclame maken voor CO2-compensatie. Het duurt het nog zeker drie maanden voor de rechtszaak zal beginnen. KLM ziet die met vertrouwen tegemoet: "Wij hopen dat een uitspraak in deze rechtszaak ons helderheid geeft hoe ons communicatiebeleid het beste in te vullen."
