'Heel herkenbaar voor misbruikslachtoffers dat Pauw 35 jaar lang zweeg'
"Dit is wie ik ben, ik hoef het niet meer te verbergen." Pionier in het voetbal voor vrouwen Vera Pauw heeft wereldkundig gemaakt dat ze naar eigen zeggen eind jaren 80 is verkracht door een coach. In Pauws verhaal zit volgens kenners veel dat andere misbruikslachtoffers herkennen. "Als beschermingsmechanisme hebben ze lang geprobeerd zoiets te vergeten, of soms zelfs zichzelf wijs proberen te maken dat het niet is gebeurd."
Pauw maakte haar verhaal openbaar op Twitter, NRC had er een grote publicatie over. "Vijfendertig jaar lang heb ik het geheim gehouden voor de wereld (...) en ook, wat ik nu accepteer, van mezelf", zegt de voetbalcoach in haar eigen verklaring.
Voor misbruikslachtoffers is het een zeer herkenbaar verhaal, zeggen experts. Net als anderen heeft Pauw haar persoonlijke ervaring jarenlang vergeefs geprobeerd weg te stoppen. "Wat je ook vaak ziet is dat organisaties worstelen hoe ze moeten omgaan met dit soort zaken", zegt Iva Bicanic van het Centrum Seksueel Geweld. "En dat het slachtoffer er de dupe van wordt."
'Vernederingsbeleid'
In dit geval betreft die organisatie de KNVB, de grootste sportbond van Nederland. Pauw stelt dat de voetbalbond haar meldingen over seksueel wangedrag heeft genegeerd; ze is door nog twee andere KNVB-functionarissen aangerand, stelt ze. Pauw, die momenteel bondscoach is van het Iers nationaal voetbalvrouwenelftal, vindt daarnaast dat ze structureel is tegengewerkt: "Gepland vernederingsbeleid", zei ze tegen NRC.
"Het is onacceptabel dat Vera destijds niet de veilige werkomgeving heeft ervaren waar ze recht op had", zegt de KNVB in een schriftelijke reactie. De bond zegt "onvoldoende alert" te zijn geweest op "verhulde" signalen van Pauw in 2011 over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Maar de KNVB zegt ook dat ze in 2017 in een gesprek zou hebben verzocht geen actie te ondernemen.
Erg lastig
In samenspraak met elkaar hebben de KNVB en Pauw de beschuldigingen laten onderzoeken door een extern onderzoeksbureau. Maar tot de resultaten openbaar zijn, is het net als bij veel andere #MeToo-zaken gissen naar de feiten. Zelfs na jarenlang onderzoek kan een enkele misbruikzaak nog eindigen in twee compleet andere lezingen.
"Als er niemand bij is geweest die iets kan bevestigen, blijft het jouw woord tegen dat van een ander. Dat maakt het heel erg lastig", zegt Renald Majoor, initiatiefnemers van stichting De Stilte Verbroken. Dit is een organisatie die zich inzet om misbruik binnen de sportwereld aan te pakken.
Dit welles-nietes-scenario doet zich ook voor bij de verkrachtingsbeschuldiging door Pauw. De coach die haar in 1987 zou hebben misbruikt stelt in een reactie dat er sprake was van seks met wederzijdse instemming. Pauw zei tegen NRC dat het op die manier begon, maar dat de man seksueel agressief was: "Dit was geen vrijen met elkaar."
Verdringen of vergeten
Pas achteraf ervoer de voetbalster het als verkrachting. Ook dit is herkenbaar voor slachtoffers, vervolgt Bicanic. Ze schreef een proefschrift over vierhonderd vrouwen die zo'n ervaring hadden toen ze tussen de 15 en 20 jaar oud waren. "Die zeiden: ik ben nu in de dertig en besef nu pas wat me is overkomen. Maar als beschermingsmechanisme hebben ze lang geprobeerd zoiets te vergeten, of soms zelfs zichzelf wijs proberen te maken dat het niet is gebeurd."
Lange tijd dacht de vrouwenvoetbalcoach dat het haar eigen schuld was geweest, zei ze tegen NRC. Ook dat is gebruikelijk gedrag voor slachtoffers. Maar Bicanic benadrukt dat seksueel wangedrag altijd de schuld is van de dader. Zeker als er sprake is van een ongelijke verhouding, zoals Pauw stelt.
'Weer zo'n groot verhaal'
Het overkoepelende probleem dat Pauw aankaart is wat zij omschrijft als een apenrotscultuur bij de KNVB, waar leidinggevenden wegkomen met seksueel wangedrag. Majoor (stichting De Stilte Verbroken) kijkt daar niet van op. "Zowel in de sportwereld als daarbuiten zijn de afgelopen jaren veel beerputten geopend. Toch is het ongelofelijk dat er weer zo'n groot verhaal opduikt."
Het toont volgens hem weer aan dat sporters erg kwetsbaar zijn voor schadelijke machtsstructuren. Maar Majoor vindt ook dat de KNVB, hoewel grensoverschrijdend gedrag bij de voetbalbond hoog op de agenda staat, de zaak niet goed lijkt te hebben behandeld.
"Als iemand met zulke beschuldigingen naar voren stapt, dan hoop je dat er iemand is die haar serieus neemt. Al helemaal bij zo'n grote voetbalbond. Maar ze lijkt juist te zijn tegengewerkt."
