Abortus: hoe hoog is de drempel geworden voor Amerikaanse vrouwen?

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

Voor ongewenst zwangere vrouwen in Amerika zijn de mogelijkheden om een abortus te krijgen rap uit het zicht aan het verdwijnen. Sinds het Hooggerechtshof vorige week het landelijke abortusrecht afschafte, hebben tientallen deelstaten zwangerschapsbeëindiging illegaal verklaard.

Er zijn nog altijd andere deelstaten waar abortus wettelijk toegestaan blijft. Maar die zijn voor veel vrouwen onbereikbaar. Dat is niet alleen een kwestie van kilometers, maar ook van geld, tijd en de goodwill van de gemeenschap. De drempel is flink hoger geworden.

Naarmate meer staten abortus illegaal verklaren, groeit het aantal kilometers dat ongewenst zwangere vrouwen moeten reizen. Deze kaart vergelijkt de situatie vóór en meteen na de uitspraak van het Hooggerechtshof op 24 juni. Voor app-gebruikers: klik op de afbeelding.

"Ik vind het oneerlijk. Onmenselijk." Dat zegt Zamaiya Lowe (24), verpleegkundige bij Alabama Women's Center, een abortuskliniek in de stad Huntsville in Alabama. Zij moest na het besluit van het Hof, afgelopen vrijdag, in allerijl tientallen zwangere vrouwen opbellen om hun afspraak voor een abortus af te bellen. Zij vertelt de NOS erover.

"Dat was afschuwelijk," zegt ze. "Sommigen waren van ver gekomen naar onze kliniek en hadden al hun intake, hun echoscopie en bloedonderzoek gehad. Ze zaten in de verplichte wachttijd van 48 uur en toen moest ik ze wegsturen. Ik heb zelf ook een keer een abortus gehad en ik kan me niet voorstellen hoe het moet zijn om mentaal voorbereid te zijn en dan die boodschap te krijgen."

Maar het ergste, volgens Lowe, is dat zij niets kon doen om die vrouwen te helpen. "De meesten wisten dat het besluit van het Hooggerechtshof eraan zat te komen en hoopten het verbod in Alabama voor te zijn. Maar er waren een paar die ik opbelde, die het nieuws niet hadden gevolgd. Ze wisten van niets."

"Toen ze begrepen dat wij ze niet meer mochten helpen, vroegen ze waar ze naar toe konden," vertelt Lowe. "Maar we mochten niets vertellen. Volgens de antiabortuswetgeving in Alabama zijn wij medeplichtig, zelfs als we de vrouwen alleen maar vertellen in welke staten ze wel een legale abortus kunnen krijgen. Geef ik die informatie, dan kan ik een celstraf krijgen."

Voor vrouwen in Alabama was het voor het verbod inging een reis van gemiddeld 80 kilometer naar de dichtstbijzijnde abortuskliniek. Omdat de meest bereikbare legale kliniek nu in North Carolina ligt, is die gemiddelde reisafstand 500 kilometer geworden. Zoiets als van Amsterdam naar Parijs.

Naast de afstand speelt geld een grote rol, zegt Zack Gingrinch-Gaylord, woordvoerder van Trust Women, een abortuskliniekorganisatie die in Oklahoma geen abortussen meer uitvoert wegens een verbod. "Je bent gauw 400 dollar kwijt aan benzine om naar een naburige deelstaat te reizen. De abortus zelf kost rond de duizend dollar. Plus hotel. Wat doe je als je elk dubbeltje moet omdraaien?"

Dan de werkomstandigheden en gezinssituatie. "Lang niet iedere werkende vrouw krijgt doorbetaald tijdens verlof, en soms word je gewoon ontslagen als je vrij neemt," aldus Gingrich-Gaylord. Twee derde van de vrouwen die bij Trust Women voor een abortus aankloppen zijn al moeder. Zij kunnen hun kinderen niet meenemen en verzorgen tijdens zo'n reis.

Vrouwelijke ongedocumenteerde migranten durven de reis al helemaal niet aan, zegt hij. "Ze zijn bang voor de politie, spreken de taal soms matig en kennen hun rechten niet."

Sociale stigma

De nieuwe antiabortuswetten zijn ontworpen om vrouwen, die abortus willen, te isoleren van hun omgeving, zegt Gingrich-Gaylord. "Geef je een vrouw een lift naar een andere deelstaat voor abortus, dan kun je een civiele rechtszaak aan je broek krijgen."

"Bekijk dat eens vanuit het perspectief van de vrouw, dan begrijp je dat zij niet meer durft om haar ouders of de dominee om geld of andere steun te vragen. Want dan is zij mensen uit haar omgeving medeplichtig aan het maken. Zo'n wet beschadigt de gemeenschapsband en stigmatiseert", zegt Gingrich-Gaylord.

Anders dan zijn vakgenoten in Alabama, gaat zijn organisatie in Oklahoma door met vrouwen adviseren waar ze wel legaal een abortus kunnen krijgen. Ook al is dat voor sommigen onhaalbaar.

Voor verpleegkundige Zamaiya Lowe in Alabama, zijn de werkzaamheden drastisch teruggeschroefd. "Het enige wat wij nog kunnen, zijn zwangerschapstesten, echo's maken, en testen voor soa's. Het is doodzonde dat een groep dit kan bepalen voor alle vrouwen. Mensen zijn hun visie op het leven aan het opdringen aan alle anderen."