Waarschuwingen voor aardbevingen Groningen weggewuifd, verklaren onderzoekers
Deskundigen van overheidstoezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) waarschuwden al vanaf 2001 voor de gaswinning in Groningen en de veiligheidsrisico's die die met zich meebracht. Dat verklaarden twee SodM-medewerkers voor de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen.
Wetenschapper Hans Roest, die jarenlang onderzoek deed naar bodemeffecten en aardbevingen, zei dat hij met collega's vaak verbaasd was over besluiten tot meer gaswinning. "Hoe kan dat nou? Hoe kan dat nou?! Er werden beslissingen genomen waarvan we dachten: dit leidt tot absurde situaties voor de veiligheid."
Onderzoek en berekeningen van Roest wezen er al lang op dat gas winnen in poreuze aardlagen, zoals bij Loppersum, voor flinke bevingen kon zorgen. Maar andere wetenschappers zagen die kans als heel klein. "Het lijkt een beetje op een vrachtwagen die langsrijdt, zeiden ze. Ik zag al snel dat dat niet klopte."
Maar de waarschuwingen sijpelden nauwelijks door en van toezicht en handhaving kwam niets terecht. Dat kwam niet alleen door een verschil in wetenschappelijke inzichten. Ook de betrokkenheid van de staat bij wat onafhankelijk toezicht moest zijn en het feit dat de staat meeprofiteerde van de opbrengst van het gas speelden een rol.
'Niemand wilde dat horen'
Ook Hans de Waal, voormalig onderzoeker van Shell en later adviseur bij SodM, zei dat er weinig aandacht was voor alle vroege signalen dat aardbevingen een risico vormden. Tegen de commissie zei hij: "Het was niet welkom, denk ik. Niemand wilde dat horen".
Hun lezingen onderschrijven de conclusies van een grootschalig onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat in 2015 verscheen. Beiden spraken over een tunnel, een soort kokervisie. De kleine groep betrokkenen van de overheid en de oliemaatschappijen vertegenwoordigd in de NAM wilden niets weten van veiligheidsrisico's.
Lees hier meer achtergrondinformatie over de enquête en de verhoren van gisteren:
Adviserend geoloog Peter van der Gaag, die ook is gehoord door de enquêtecommissie, trok begin jaren 90 met Hans Roest aan de bel over het aardbevingsrisico. "We gingen toen al bij mensen thuis langs om schade te bekijken. Mevrouw Van der Laan kon in 1991 al door de muur kijken."
Hij toonde de relatie aan tussen de snelheid van winning en de bevingen en pleitte daarna voor meer en betere metingen. "Je hoort dan 'waar bemoei je je mee' of 'je bent een wijsneus'." Grote onderzoeksbureaus drukten hem als eigenwijze eenpitter uit de markt van overheidsopdrachten, zegt hij.
Van der Gaag liet zijn analyses zien aan verzekeraars. Die dachten dat er geld te verdienen was met aardbevingsverzekeringen. Maar die zagen daar na zijn alarmerende verhaal snel van af.
Het ministerie van Economische Zaken, waar de gaswinning onder valt, nam zijn werk minder serieus. Pas na de zware aardbeving in Huizinge in 2012 kreeg het ministerie meer aandacht voor de bevingen. Waarom, dat komt morgen aan de orde.
Morgen verhoort de enquêtecommissie George Verberg, oud-topambtenaar Energie bij het ministerie van Economische Zaken en later directeur bij de Gasunie, en oud-minister Jorritsma (VVD) van Economische Zaken. Beide verhoren zijn live te volgen via NPO Politiek.
