'Alle beetjes helpen', EU gaat gas importeren uit Israël
In de zoektocht naar alternatieven voor Russisch aardgas heeft de Europese Unie vandaag een akkoord getekend met Israël en Egypte. De komende drie jaar gaat de EU voor het eerst Israëlisch gas afnemen, dat via Egypte naar Europa wordt vervoerd.
De oorlog in Oekraïne is de directe aanleiding voor de gasdeal. "We willen van de afhankelijkheid van Rusland af", zei de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, bij de ondertekening vandaag. Ze reisde daarvoor naar de Egyptische hoofdstad Caïro, waar ook een Israëlische delegatie aanwezig was.
Om hoeveel gas het precies gaat, is nog niet bekendgemaakt. Maar om enorme hoeveelheden zal het niet gaan, vermoedt Rem Korteweg van onderzoeksinstituut Clingendael: "De capaciteit van Israël is nu eenmaal beperkt. Het komt er voor de EU op neer dat alle kleine beetjes helpen".
Volgens de afspraak zal het Israëlische gas via een pijpleiding naar Egypte stromen. Daar wordt het omgezet in vloeibaar aardgas (lng) en per schip naar Europese havens vervoerd. De partijen hebben de mogelijkheid het contract na drie jaar met nog eens twee jaar te verlengen.
Gapend gat in gasvoorziening
De landen van de EU zijn nu nog grotendeels afhankelijk van Russisch aardgas, maar dat moet veranderen. Binnen een jaar wil de Europese Unie de import uit Rusland met twee derde verminderen, en over vijf jaar moeten de lidstaten helemaal van het Russisch gas af zijn.
Dat veroorzaakt wel een gapend gat in de gasvoorziening. Jaarlijks importeert de EU 155 miljard kubieke meter gas uit Rusland, ofwel 40 procent van de totale Europese gasconsumptie. Ter vergelijking: Israël exporteert jaarlijks minder dan 10 miljard kuub gas.
Israël is daarom lang niet het enige land waarmee Europa zaken hoopt te doen. Zo beloofde de Amerikaanse president Biden de EU dit jaar 15 miljard kubieke meter gas te leveren, al zijn er twijfels of hij die belofte waar kan maken. Ook zochten Europese landen toenadering tot gasleveranciers als Qatar en Algerije. "In die lijn was het te verwachten dat er een deal zou komen met Israël en Egypte", aldus deskundige Rem Korteweg.
In Israël wordt de gasdeal met instemming ontvangen. "Dit is een geweldig moment, waarop het kleine Israël een belangrijke speler wordt op de wereldwijde energiemarkt", zei minister van Energie Karine Elharrar bij de ondertekening.
Buitenkans voor Israël
Voor Israël is het een economische en diplomatieke buitenkans, ziet ook Korteweg: "De Israëliërs moesten altijd concurreren met goedkoper Russisch gas, maar kunnen zich nu opwerpen als serieuze energieleverancier. Bovendien is het een manier om zich op een andere manier in de kijker te spelen. Niet over de bezetting van Palestijns gebied, maar als redder in nood."
Israëlische experts zien die voordelen ook. "De aanleiding is natuurlijk triest, met de oorlog in Oekraïne, maar voor Israël is dit goed nieuws", aldus energieconsultant Gina Cohen. "Het levert Israël niet alleen geld op, maar ook betere banden met de Europese Unie. En Israël kan misschien profiteren van Europese technologie."
Op dit moment exporteert Israël alleen gas naar Jordanië en Egypte, twee landen waar het decennia geleden vredesakkoorden mee sloot. Het gas is afkomstig uit twee velden voor de kust in de Middellandse Zee, en een derde platform is in de maak.
Eind vorig jaar kondigde Israël aan niet verder te willen zoeken naar nieuwe gasvelden, maar door de oorlog in Oekraïne en de stijgende prijzen is de situatie sterk veranderd. "Met deze gasdeal wordt het extra interessant om te onderzoeken of we meer gas uit de grond kunnen halen", zegt de Israëlische gasexpert Michael Harari. "En wellicht kunnen we zelfs nieuw leven blazen in een pijpleidingproject tussen Israël en Europa."
Eerder tekende Israël een akkoord met Cyprus en Griekenland over zo'n pijplijn, maar die plannen zijn nog niet van de grond gekomen. Onder meer Turkije sprak zich uit tegen het project. De pijplijn zou namelijk door delen van de Middellandse Zee lopen die Turkije als zijn territorium ziet, ook al worden die claims internationaal niet erkend. Begin dit jaar trok ook de VS zich terug uit het project om de pijplijn te bouwen.