'Grootste gemeenten voldoen nog te weinig aan privacywet’

Negen van de tien grootste gemeenten voldoen vier jaar na invoering van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) nog altijd niet aan deze privacywet. Dat stelt burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom, die interne toezichtrapporten en adviezen van de gemeenten opvroeg.

De AVG trad in 2018 in werking. Deze Europese privacywet moet meer duidelijkheid geven over welke gegevens bedrijven en overheden verzamelen, waarom ze die verzamelen en hoelang. Ook moet het makkelijker worden voor burgers om bepaalde gegevens te laten verwijderen.

Maar volgens Bits of Freedom schort hier nog veel aan bij gemeenten. De organisatie onderzocht onder meer of gemeenten voldoende overzicht hebben van de gegevens die ze verwerken en weten of die goed beveiligd worden.

Zorgelijk

Ook werd gekeken hoe gemeenten omgaan met verzoeken van burgers om gegevens in te zien, of er genoeg middelen voor werden vrijgemaakt en of gemeenten hierover voldoende verantwoording afleggen aan de gemeenteraad. Uit het onderzoek kwam naar voren dat van de grootste gemeenten alleen Utrecht op al deze punten voldoet aan de AVG.

Privacytoezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens laat weten het beeld te herkennen dat gemeenten nog altijd niet voldoen aan de AVG. Vicevoorzitter Monique Verdier noemt dat "zorgelijk". "Je moet er blind op kunnen vertrouwen dat je gemeente heel zorgvuldig met die gegevens omgaat."

Beschermd

Volgens Nadia Benaissa, onderzoeker van Bits of Freedom, is het grootste risico van het niet voldoen aan de privacywet dat burgers niet goed beschermd worden. "Gemeenten hebben een schat aan informatie van burgers, zoals hun burgerservicenummer en of iemand bijvoorbeeld hulp aan huis nodig heeft", zegt ze in het NOS Radio 1 Journaal. "Als gemeenten nog niet genoeg overzicht hebben van die gegevens - en dus niet goed weten of ze die goed genoeg beschermen of beveiligen - is de kans dat die in verkeerde handen vallen groot."

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft het rapport nog niet bestudeerd, maar ziet wel dat gemeenten steeds beter voldoen aan de eisen van de AVG.

"En vooral dat ze steeds beter volgens de geest van de wet handelen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de inzet van ethische coaches of zelfs ethische commissies." De VNG zegt dat er "uiteraard altijd ruimte is voor verbetering. Dit soort rapporten helpen daarbij."

Nieuwe technologieën

Tegelijkertijd constateert Bits of Freedom dat gemeenten, hoewel ze hun basisverplichtingen niet op orde hebben, toch aan de slag willen met nieuwe technologieën en algoritmen. Volgens onderzoeker Benaissa willen gemeenten "rennen voordat ze kunnen lopen".

De onderzochte gemeenten hebben in totaal meer dan 3 miljoen inwoners. Bits of Freedom onderzocht de andere Nederlandse gemeenten niet, maar zegt te hopen dat die dit onderzoek gebruiken om hun eigen data beter op orde te maken.