Jezidi's in tentenkampen in Noord-Irak: 'Wij gaan van genocide naar suïcide'

• Daisy Mohr

  Correspondent Midden-Oosten

De familie van Khafse Ahmad (43) kan het niet helemaal uitleggen. Haar trauma's en hopeloosheid waren vergelijkbaar met die van zoveel andere jezidi's in hetzelfde kamp, zegt haar broer.

Ze hadden haar nog willen meenemen naar de dokter. Maar na drie minuten alleen in een tent wist Ahmad zichzelf aan een van de touwen op te hangen. In het overvolle kamp hadden familieleden haar snel gevonden. Dood.

Nu klinkt er gezang en gehuil. Bijna honderd vrouwen rouwen samen om het verlies van de zoveelste. Maar ze zingen ook over de nachtmerries die hun werkelijkheid zijn. Over familieleden die nog altijd vermist zijn. Over hun tijd als seksslaaf van IS-strijders. Over de massagraven waar hun mannen liggen. Ze missen hun dorpen, hun huizen, hun oude leven.

Oneindig veel trauma's

Iedereen in dit kamp in Noord-Irak verloor alles toen IS in 2014 Sinjar binnenviel. Huizen liggen in puin. Duizenden mannen werden vermoord en bijna 7000 vrouwen en kinderen werden gegijzeld en verkocht als slaaf. Naar schatting zo'n 3000 Jezidi's worden nog altijd vermist. Nu, acht jaar later, woont het grootste deel van de gemeenschap in tentenkampen.

Sinjar, de thuisbasis van de jezidi-minderheid, een van de oudste minderheden van Irak, is dik twee uur rijden. Maar ze durven niet naar huis.

"Statistieken zijn er niet, maar het aantal zelfmoorden neemt alsmaar toe", zegt therapeut Nouri Khudhur. "Meestal vrouwen. Zij hebben het het zwaarst. Vaak steken ze zichzelf in brand. Soms hangen ze zichzelf op of ze gebruiken een wapen."

Khudhur werkt in verschillende kampen rondom Dohuk. Hij is oververmoeid door de hoeveelheid werk en alle verhalen die hij hoort. Hij hoorde over oneindig veel trauma's. Khudhur: "Zelfmoord is in onze religie niet toegestaan, maar toch hebben mensen er nu begrip voor. De depressie is enorm. Iedereen denkt terug aan wat er is gebeurd in 2014. De genocide. Dus we begraven deze mensen toch met respect. Het maakt iedereen hier verdrietig."

Volgens Khudhur gaan de jezidi's "van genocide naar suïcide".

Correspondent Daisy Mohr bezocht een kamp voor ontheemde Jezidi's in Noord-Irak en stond ernaast toen een massagraf nabij Sinjar werd geopend:

Veel jezidi's zijn naar Europa en Australië gevlucht. "In Nederland wonen er zo'n 5000", zegt Wahab Hassoo. Hij is geboren en getogen in Sinjar. In 2012 kwam hij naar Nederland. Al jaren is hij actief in de jezidi-gemeenschap. "Hulpgoederen voor Irak en traumaverwerking", zegt hij over zijn inspanningen. "Zodra iemand iets nodig heeft, staan we voor ze klaar."

Het verwerken van trauma's is volgens Hassoo makkelijker in Nederland. "In Irak zitten ze nog altijd in een tent. Jezidi's voelen zich daar door de overheid vergeten. De hulp schiet tekort in de kampen. Hoe kan je iemand helpen om van een trauma af te komen als ze in zo'n tent leven? Dat is op zichzelf al een trauma."

Geen toekomst

Hassoo ziet geen toekomst voor jezidi's in Irak. "Gezien de huidige situatie zal het land de komende twintig jaar niet vooruitgaan. Ook als je kijkt naar de geschiedenis en wat er zich heeft afgespeeld: duizenden jezidi's zijn vermoord. Dat blijft zich herhalen en is heel verdrietig. Irak was ooit ons land."

Hij zou graag zien dat meer jezidi's in Nederland worden hervestigd. "Help deze kwetsbare groep op een eerlijke manier gezien wat ons is aangedaan, onder anderen door Europese en Nederlandse terroristen. Wij hebben recht op een veilig leven en een veilig bestaan. We zijn slachtoffer geworden van grote politieke machten."