Nederlandse ambassadeur terug in Kiev: 'Het is leeg, het stadsleven is weg'

Steeds meer landen sturen diplomaten terug naar Kiev. Ook de Nederlandse ambassadeur is teruggekeerd op zijn post in de Oekraïense hoofdstad, onder meer na een verblijf in Lviv waar het veiliger was.

"We zijn teruggereden uit Lviv, door Irpin, en dan kom je echt door een voorstad van Kiev die is verwoest door het oorlogsgeweld. Vervolgens kom je in een stad waar je de architectuur van herkent, de wegen, maar het is leeg, het stadsleven is weg." Dat zegt ambassadeur Jennes de Mol, die eind vorige week zijn post in Kiev weer heeft ingenomen.

Het geeft hem een dubbel gevoel, zegt hij in een interview met de NOS: fijn om terug te zijn op de plek waar de ambassade hoort, maar ook emotioneel.

Eerst heeft hij geluisterd naar de verhalen van zijn lokale medewerkers, die in Oekraïne waren achtergebleven toen het Nederlandse ambassadepersoneel vertrok. "Die hebben hier van alles meegemaakt. Mensen die aan de rand van de stad woonden, hebben gezien hoe Russische troepen optrokken en hebben zich enorm veel zorgen gemaakt. Ze hebben geprobeerd te vluchten, maar dat ging niet altijd. Dat soort verhalen hakt er echt in."

Verder noemt hij Slavjansk, Izjoem, Marioepol, Cherson, Zaporizja en nog enkele plaatsen. "Het is hartverscheurend om te zien dat mensen worden weggebombardeerd en dat steden worden vlakgemaakt. Dat is ongekend en het doet enorm veel pijn om te zien dat iets wat je dierbaar is, zoveel ellende wordt aangedaan, dat de mensen zo enorm lijden."

En waarom de Russische president Poetin dit doet? "Ik denk dat de hele wereld daarover nadenkt. Ik heb voor mezelf geen antwoord, ik kan geen reden bedenken."

Contacten onderhouden

Het heeft veel voordelen om weer in de hoofdstad te zijn, zegt De Mol. Zijn vak bestaat voor een groot deel uit het onderhouden van contacten. "Hier zit de internationale gemeenschap, de VN-familie, de OVSE, andere ambassades, humanitaire instellingen zitten hier, dus dat is iets wat het gewoon vergemakkelijkt."

In deze uitlegvideo is te zien hoe hard er weken geleden gevochten werd rondom Kiev:

Aan de andere kant is het werken in Kiev niet zonder gevaar, en is de veiligheid een dagelijks punt van zorg. "Ik moet rekening houden met de veiligheidssituatie. Daarvoor heb ik een veiligheidsteam om mij heen. We hebben er contact over met Den Haag, we maken een inschatting, elke dag doen we dat opnieuw en bepalen dan waar we komen te werken." Ook houdt hij er rekening mee dat hij mogelijk weer moet vertrekken.

Voorbereiding forensische opsporingsmissie

Er is in ieder geval genoeg te doen voor de ambassadeur. "Ten eerste zijn het de politieke contacten met het ministerie van Buitenlandse Zaken hier, humanitaire hulp, maar ook de voorbereiding van de forensische opsporingsmissie die eraan zit te komen. De contacten op het gebied van handel, economie, de wederopbouwactiviteiten waar Nederland ook bij betrokken is en ideeën over heeft, dat soort zaken."

Voor de forensische opsporingsmissie moet van alles worden voorbereid. "Dat heeft te maken met logistiek, veiligheid, er zijn allerlei praktische zaken die geregeld moeten worden, daar zijn wij als ambassade natuurlijk bij betrokken."

De Oekraïense president Zelensky vraagt geregeld om wapenleveranties, maar daarover kan de ambassadeur niets zeggen, dat zijn afwegingen die in Den Haag worden gemaakt, op politiek niveau. "Maar", zegt hij, "volgens mij horen we heel duidelijk wat de president elke keer zegt en geeft hij ook aan wat zijn prioriteiten zijn. Volgens mij is dat niet mis te verstaan."

Politieke steun

De aanwezigheid van de ambassadeur in Kiev is niet alleen praktisch. "Het laat zien dat we er zijn, onder moeilijke omstandigheden. En ik denk dat het in ieder geval door onze gastheren hier wordt geïnterpreteerd als een teken van politieke steun."

"In 2014 hield niemand het voor mogelijk dat de Krim geannexeerd zou worden, dat de oorlog in de Donbas zou beginnen en dat de MH17 naar beneden geschoten zou worden. En nu, acht jaar later, zitten we in een complete oorlog in Oekraïne. Die processen, ook het Minsk-onderhandelingsproces, hebben laten zien hoe gecompliceerd het is."

De Mol houdt er rekening mee dat het conflict voorlopig niet ten einde is. "Niemand heeft een glazen bol, ook ik niet, maar het is wel iets wat niet morgen over is. Zelfs als het wapengekletter ophoudt, dan nog zal er een heel proces volgen, dus we zijn hier nog heel lang mee bezig."