Vrouwenorganisaties gealarmeerd door uitgelekt abortusstandpunt hof VS

Het is in de Verenigde Staten politiek en maatschappelijk een van de explosiefste thema's: abortus. Afgaande op een uitgelekt document lijkt het Hooggerechtshof op koers om het recht op abortus in te perken. Conservatieven vieren het nu al als een overwinning, meer progressieve Amerikanen en vrouwenrechtenorganisaties ervaren het als een mokerslag.

De juridische meningsvorming van het hoogste rechtsorgaan vindt doorgaans in het grootste geheim plaats. De verbazing is dan ook groot nu op de website van nieuwssite Politico een document van het hof verscheen. Het lek wordt al vergeleken met de Pentagon Papers van begin jaren 70, over de Vietnamoorlog.

In de concepttekst die in handen is van Politico zet een van de leden van het hof, rechter Samuel Alito, in bijna honderd pagina's uiteen hoe de meerderheid denkt over de geruchtmakende zaak Roe vs. Wade uit 1973, het fundament onder het abortusrecht in de VS. Die uitspraak werd bekrachtigd in 1992, met de Planned Parenthood vs. Casey-zaak.

Zeer conservatief

"Wij zijn van mening dat Roe en Casey moeten worden verworpen", schrijft de conservatieve Alito in de Opinion of the Court. "Het is tijd om recht te doen aan de grondwet en de abortus-kwestie weer bij de gekozen volksvertegenwoordigers te leggen."

Een definitieve uitspraak van het hof volgt pas in juni of juli, maar feit is dat het Hooggerechtshof momenteel zeer conservatief is. Het was een van de beloftes van toenmalig president Trump: ik zal rechters benoemen die tegen Roe vs Wade zijn. Trump mocht er drie benoemen, waardoor het hof nu bestaat uit zes conservatieve en drie liberale rechters.

"Dit was Trumps programma", zegt Rebecca Gomperts, arts en oprichter van pro-abortusorganisatie Women on Waves. "Iedereen verwachtte dit. Er is in veel staten al lang een probleem met toegang tot abortushulpverlening. Eerst was er veel geweld tegen klinieken en artsen, er zijn er zelfs vermoord. Toen werd het een juridische strijd, waarbij er steeds meer wetten kwamen die het recht op abortus inperkten. Klinieken moesten aan dezelfde eisen voldoen als ziekenhuizen, wat ze niet kunnen. Dit zou de nekslag zijn, maar er gaat een lange geschiedenis aan vooraf."

Ook Ellen Giepmans van Fiom, een stichting gespecialiseerd in ongewenste zwangerschappen, is geschokt. "Abortus is een recht van de vrouw. Het mag niet afhankelijk zijn van de staat waarin je woont. Vrouwen worden zo gedwongen om naar andere staten te reizen. Voor vrouwen met weinig geld is dat niet reëel."

Maar als abortus straks in sommige staten beperkt wordt, of zelfs verboden, heeft dat niet alleen praktische gevolgen, benadrukt ze. "Het doet wat met het gevoel van vrouwen die ongewenst zwanger raken. Hun handelwijze wordt afgekeurd, terwijl ze over hun eigen lichaam willen beslissen. Dat een keuze straks wordt bepaald door mensen op afstand is onbegrijpelijk."

Gigantisch probleem

Gomperts van Women on Waves vreest ook dat kwetsbare vrouwen niet zomaar naar een andere staat kunnen reizen voor een abortus. "Dit kan leiden tot veel ongewenste geboortes en gevaarlijke abortussen. Via onze helpdesk Aid Access krijgen we al signalen: vrouwen laten zich van de trap vallen of slikken heel veel vitamine C in de hoop dat ze daarmee een miskraam opwekken. Dat werkt niet en is alleen maar gevaarlijk."

Gomperts wijst erop dat de leden van het Hooggerechtshof er voor het leven zitten. Als ze inderdaad tot deze uitspraak komen, "verandert dit de komende generaties niet. Dat is een gigantisch probleem."

Een lichtpuntje is volgens haar het bestaan van abortuspillen, voor een abortus tot dertien weken. "Het is niet zoals 50 jaar geleden, toen had je die pillen nog niet. In de VS kun je ze via online abortushulpverlening bestellen. En de post is redelijk beschermd."

Schaamte

Maar ideaal is dat niet, zegt Giepmans van Fiom. "Die pil is in elk geval een middel, maar wel een dat een vrouw het gevoel kan geven crimineel bezig te zijn. Terwijl als iemand streng is bij de afweging om een zwangerschap af te breken, het de vrouw is."

Als abortus via een kliniek beperkt of verboden is, leidt dat volgens Giepmans tot schaamte. "Je mist zo de mogelijkheid om vrouwen die twijfelen te begeleiden bij hun afweging. In plaats van dat het taboe eraf gaat, versterk je het."

Women on Waves is niet van plan de uitspraak van het Hooggerechtshof gelaten af te wachten. Gomperts: "We zijn in gesprek om acties te voeren. Misschien gaan we wel met de abortusboot naar Texas of een andere conservatieve staat aan internationale wateren."