Ook Russen vluchten naar Nederland: 'Ik wil geen moordenaar worden'

• Christiaan Paauwe

  Redacteur Buitenland

Toen Nikita Romanov gebeld werd door het Russische leger vond hij het direct verdacht. Ze wilden zijn gegevens nalopen en vroegen hem langs te komen voor een gesprek, hoewel het alweer tien jaar geleden was dat hij in dienst had gezeten.

"Ik ben niet gek. Mij was duidelijk dat ze mij zouden dwingen een nieuw contract te ondertekenen", zegt de 30-jarige Rus. "Ik vreesde dat ze mij misschien wel naar Oekraïne zouden sturen om te vechten."

Romanov wilde niet meedoen aan "de tragedie van onze generatie", zegt hij in een gesprek met de NOS buiten het asielzoekerscentrum in Ter Apel. Daarom is hij samen met zijn jongere broer - die in Rusland meedeed aan protesten en zich kritisch uitte over de regering - vorige maand gevlucht naar Nederland.

Net als ruim tachtig andere Russen, blijkt vandaag uit cijfers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Voor de oorlog waren er zo'n twintig Russische asielaanvragen per maand, vaak van activisten of Russen met een lhbti-achtergrond. Maar sinds het begin van de oorlog in Oekraïne is het klimaat in Rusland verhard, met draconische wetten die gevangenisstraffen tot 15 jaar zetten op uitspraken over de 'speciale militaire operatie'. Daardoor voelen nog veel meer mensen zich er niet meer veilig.

Een van die Russen is Pavel Avraamov, die met zijn vrouw en dochtertje het land ontvluchtte. Hij ontmoette Romanov en zijn broertje in Ter Apel, waar hij met zijn gezin wacht op zijn asielaanvraag. Avraamov was in Moskou politiek actief en sprak zich op Facebook uit tegen de oorlog, vertelt hij in deze video:

"Het is een misdaad wat nu gebeurt in Oekraïne", zegt Avraamov. "Een misdaad tegen de inwoners en tegen de menselijkheid." Maar hij verwacht niet dat het politieke klimaat snel zal veranderen in Rusland. Volgens peilingen steunt nog altijd een overgrote meerderheid van de bevolking Poetin. Net als de vader van Avraamov, die niet meer met zijn zoon wil praten. "Volgens hem ben ik een verrader van Rusland. Net als veel anderen is hij volledig gebrainwashed door de propaganda."

Vluchten

Vluchten was niet eenvoudig, vertelt Romanov. Door de sancties zijn er geen directe vluchten meer naar de EU. "Wij zijn naar Istanbul gevlogen", zegt hij, ook al kostten de tickets duizenden euro's. Op het vliegveld in Moskou werden ze ondervraagd en keken veiligheidsdiensten in hun telefoon, maar ze mochten het land verlaten.

De broers reisden vanuit Istanbul eerst naar Warschau waar ze hoopten op een visum voor de Verenigde Staten. Dat kregen ze niet, en daarom reisden ze door naar Nederland, waar Romanov een vriend had. "Ik heb alles achter moeten laten. Onze moeder, mijn hond. En ook mijn zoon, die is bij mijn ex-vrouw gebleven", zegt de voormalige militair. "Het was hartverscheurend. Maar ik had de keuze: een oorlogsmisdadiger en moordenaar worden, of het land verlaten."

Het aantal aanvragen is nog niet heel groot maar de toename geeft wel aan dat de repressie flink is toegenomen, zegt Martijn van der Linden van Vluchtelingenwerk Nederland. "Het gaat vaak om mensen die zich eerder hebben uitgesproken tegen Poetin, of voor de vrijlating van oppositieleider Navalny." Die riskeren door de nieuwe wetten een jarenlange celstraf.

Ook dienstweigeraars melden zich, ziet Van der Linden. "Het wordt veel mensen te heet onder de voeten." Vluchtelingenwerk verwacht dat deze vluchtelingen asiel krijgen in Nederland. Hoeveel Russen zich melden de komende maanden, is nog niet te zeggen. "Maar we moeten erop voorbereid zijn dat we niet alleen vluchtelingen uit Oekraïne, maar ook uit Rusland moeten gaan opvangen."

Romanov hoopt zijn zoontje naar Nederland te kunnen halen en hier een nieuw leven te beginnen. Wanneer hij denkt terug naar Rusland te kunnen? "Niet zolang Poetin nog leeft. Dus misschien pas in tien of twintig jaar. Pas wanneer hij dood is, kunnen wij terug naar Rusland."