Zes keer per week trainen: hoe tieners 'gefitfluenced' worden

• Maxime de Vries en Steef Bouwman

  Redacteuren NOS Stories

"Een mooi figuur zoals goeie omlijning om je borstkassen en een lichte sixpack niet al te zichtbaar, mooie stevige biceps en triceps en vervolgens gewoon mooie beenspieren": de 16-jarige Victor weet tot in detail wat voor soort lichaam hij wil.

Hij is één van de 6000 tieners die een online vragenlijst van NOS Stories invulden over hoe zij er uit zouden willen zien. Een voorbeeld heeft hij ook wel: Alex Eubank: een Amerikaanse 'fitfluencer' wiens inspiratiefilmpjes op TikTok miljoenen keren bekeken werden

Deskundigen maken zich zorgen over de invloed van deze fitfluencers: afgetrainde bodybuilders en topatleten, die hun vaak jonge volgers motiveren om ook intensief te gaan trainen. Uit onderzoek onder 15-jarigen blijkt dat jongeren die veel en vaak kijken naar deze fitfluencers meer kans hebben op een eetstoornis en een negatief lichaamsbeeld.

NOS Stories zocht voor tieners uit hoe realistisch hun ideale figuur is en sprak daarvoor onder meer met fitfluencer "Kosso" en meerdere jongeren die meer dan 8 uur per week in de gym staan:

"Nee ik voel me niet verantwoordelijk daarvoor en ik vind ook niet dat je dat kan zeggen over alle fitfluencers", zegt Albert Dervishaj, op social media bekend onder de naam Kosso, tegen NOS Stories. "Want ik train mezelf ook helemaal kapot en dat is ook wat ik meegeef. Je moet hard trainen voor je doelen. Of dat nou het ideale lichaam is of een succesvol bedrijf krijgen."

Hij is een van de bekendste Nederlandse fitfluencers, met honderdduizenden volgers op Instagram en TikTok. Daar vertelt hij gedetailleerd welke vorderingen hij maakt: droogtrainen: 8 weken geleden: 107 kilo, vandaag 98,5 kg. Hoe hij dat doet: 6x40 minuten cardio per week, 6x1,5 uur krachttraining per week, 5/6 keer per dag gezond eten. Geen snoep/chips/fastfood/sausjes etc. En dat jij dat ook kan: "Als jij wil afvallen, dat kan dat gewoon! Alleen je moet er wel wat voor doen, als je thuis op de bank blijft zitten, gaat er niks gebeuren."

Dervishaj, nu 26 jaar, werd zelf in zijn tienerjaren 'geinfluenced' door ex-bodybuilder Arnold Schwarzenegger en zijn eigen vader, die ook bodybuilder is. Vanaf zijn veertiende traint hij voor een ideaal lichaam en nu hij dat heeft, inspireert hij op zijn beurt ook weer tieners. En dat is volgens hem iets positiefs. "Ik probeer echt de jeugd te zeggen: steek je tijd en je geld en je moeite beter in je lichaam, dan zie je er ook nog eens goed uit, in plaats van je lichaam kapot maken met drugs en alcohol en andere slechte dingen."

Wel zegt hij dat hij het belangrijk vindt dat jongeren dit op een gezonde manier doen. "Goede voeding en voldoende rust nemen is heel belangrijk", zegt hij. "En ik heb zelf meer dan tien jaar getraind om er zo uit te zien. Dat benadruk ik ook wel. Jongeren moeten niet denken dat je dit in drie maanden kunt bereiken."

Fitness is steeds populairder onder tieners. De afgelopen tien jaar steeg het aantal 12- tot 18-jarigen dat de sportschool bezoekt, maar uit een online vragenlijst die NOS Stories verspreidde onder zijn volgers, blijkt dat slechts de helft van de fitnessactiviteit (kracht, cardio en crossfit, een soort combinatie van kracht en cardiotraining) van tieners zich afspeelt in de gym. Ook thuis en buiten wordt veel getraind.

Van de meer dan 6000 tieners (t/m 18 jaar) die de vragenlijst invulden, doen er 2.733 wel eens aan fitness, een derde daarvan zelfs meer dan 6 uur per week. Meer dan de helft gelooft in een ideaal lichaam en datzelfde aantal vindt dat zij dat zelf niet hebben. De belangrijkste reden om te fitnessen: "omdat ik er dan beter uit ga zien."

Niet eten, wel sporten

Hoe verschillend - en dramatisch - dat kan uitpakken blijkt uit de verhalen van Yazan (17) en Floris (22). Hun verhaal begint hetzelfde. Beiden beginnen als ze 16 zijn met trainen, omdat ze niet blij zijn met hun lichaam. Floris zou wel willen lijken op de gespierde acteur Zac Efron en Yazan op fitfluencer Oliver Forslin.

Vooral Yazan heeft veel moeite met hoe hij eruitziet. "Ik werd gepest om mijn lichaam, omdat ik veel dikker was dan nu. Ik schaamde me, durfde niet meer in de spiegel te kijken of naar buiten." Yazan traint nu tussen de 8 en 10 uur per week, eet koolhydraatarm en drinkt veel shakes voor dat fitte lichaam. Het heeft hem zelfverzekerder gemaakt.

Maar Floris sloeg naar eigen zeggen door. Hij woog zijn eten dagelijks af, at nog maar de helft van de nodige calorieën en sportte daarbij 5 keer per week. Na een jaar ontwikkelde hij anorexia en daarna boulimia. "Ik dacht alleen maar: mensen vinden me dik, ik wilde niet meer naar buiten. Ik sprak niet meer met vrienden af en ging niet meer naar college."

Het zijn dit soort excessen waar onderzoekers voor waarschuwen. Voor fitfluencer Dervishaj zijn verhalen als die van Floris "moeilijk om te beseffen. Ik krijg juist alleen maar berichtjes van jongeren die mij vertellen dat ze door mij gemotiveerd zijn aan hun doelen en lichaam te werken. Maar nooit: hey, ik ben er kapot van gegaan."

Maar voor TikTokker Lola Pani is het juist een heel herkenbaar verhaal. Om tegenwicht te bieden aan de 'fitfluencercultuur' maakt zij juist filmpjes waarin ze laat zien dat je ook als je dik of minder gespierd bent goed bent.

Zelf zag de 21-jarige Pani ook jarenlang vooral video's van mensen met het 'perfecte lichaam', wat haar onzeker maakte. Zij sloot zich aan bij 'bodypositive', de beweging van voornamelijk vrouwen die online strijden voor acceptatie van diverse soorten lichamen. Met haar video's hoopt ze dat jongeren die onzeker zijn ook andere voorbeelden zien op sociale media.

Ze is niet tegen het delen van filmpjes waarin mensen elkaar motiveren om te sporten. "Dat doe ik ook, want sporten is gezond. Zolang je het maar doet om je zelf niet helemaal te transformeren." Het streven naar het ideale lichaam vindt ze wel problematisch; "Dan heb je die brede armen en dan moeten ze nog breder. En dan moeten ook de schouders en de rug breder. En ja, het houdt dan eigenlijk gewoon nooit op."