India wil niet kiezen in Oekraïne-conflict, maar dat wordt steeds lastiger
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov heeft in India gesproken met zijn Indiase collega Subrahmanyam Jaishankar. Belangrijkste onderwerp was zoals verwacht de oorlog in Oekraïne. Indiase media zeggen dat er verder is gepraat over de onderlinge handel en de verkoop van Russische wapens en olie aan India.
Na afloop zei Lavrov dat India "een vriend" is van Rusland. Hij zei ook dat India "geen eenzijdige kijk heeft" op de oorlog, die door Rusland steevast 'een speciale militaire operatie' wordt genoemd. "Wij zijn er klaar voor om India alle goederen te verkopen die het wil hebben." Jaishankar op zijn beurt zei dat India de voorkeur geeft aan diplomatie en dialoog om meningsverschillen en conflicten op te lossen.
India is voor wapens en andere militair materieel grotendeels van Rusland afhankelijk. Ook strategisch is Rusland al decennia een belangrijke bondgenoot. Zo sprak Rusland in de VN zijn steun uit voor India in kwesties rond Kashmir en kernproeven. Toen twee jaar geleden het grensconflict tussen China en India uit de hand liep, leverde Rusland met extra spoed wapens aan India.
India heeft de Russische invasie tot nu toe niet veroordeeld. Niet omdat India de oorlog in Oekraïne steunt, maar omdat het land belang heeft bij goede relaties met zowel Rusland als het Westen.
Bij de stemmingen in de Verenigde Naties over de invasie onthield India zich tot nu toe van zijn stem. Rusland noemde die opstelling prijzend onafhankelijk en evenwichtig.
Wapens ingezet tegen China
Hoewel de Amerikaanse president Biden het Indiase standpunt over de oorlog in Oekraïne "enigszins wankel" noemde, is er in diplomatieke kringen wel begrip voor, stelt een diplomatiek verslaggever van de Indian Express. Dat komt mede doordat Russische wapens door India tegen China werden ingezet, wat ook weer in het belang was van het Westen, aldus de Indiase krant.
India en de VS trokken de afgelopen jaren steeds meer samen op als tegenwicht tegen China in de regio. Met Japan en Australië vormen ze het bondgenootschap Quad. Tot nu toe kreeg India dan ook geen sancties opgelegd van de VS voor het kopen van Russische wapens.
Tegelijkertijd blijft het Westen op India druk uitoefenen om inzake Oekraïne partij te kiezen. India heeft in subtiele bewoordingen wel duidelijk gemaakt niet achter de oorlog te staan, door de nadruk te leggen op het belang van internationale wetgeving en de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne.
Maar dat de westerse partners van India er niet gerust op zijn, blijkt wel uit het ongekend grote aantal internationale bezoeken aan het Indiase ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nationale Veiligheidsraad in de eerste weken van de oorlog.
Donderdag was Daleep Singh (plaatsvervangend nationale veiligheidsadviseur van de VS) in Delhi om te praten over sancties tegen Rusland. Ook de Britse minister van Buitenlandse Zaken Truss was in India, net als Gabriele Visentin, speciaal afgevaardigde van de EU.
Omzeilen van sancties
Visentin zei tegen de krant The Hindu dat de EU "acties die Rusland helpen het sanctieregime te omzeilen niet zal verwelkomen". Toch lijkt India hier met Rusland aan te werken. Voorafgaand aan het bezoek van Lavrov hebben medewerkers van beide centrale banken gezocht naar mogelijkheden om met elkaar handel te drijven, zonder gebruik te maken van het SWIFT-systeem voor internationale betalingen. Mogelijk zouden ze overleggen over betalingen in roepies en roebels, of rechtstreekse betalingen tussen de centrale banken.
De bilaterale handel tussen de twee landen is relatief klein. Maar de handel is in de eerste oorlogsweken wel toegenomen. Zo importeerde India dubbel zoveel zonnebloemolie, overweegt het de import van steenkolen voor de staalindustrie te verdubbelen en wordt ook meer Russische olie aangekocht.
Aversie tegen supermachten
India is na de VS en China de grootste consument van olie. 80 procent daarvan wordt geïmporteerd, slechts 2 procent van die geïmporteerde olie komt uit Rusland. Door de westerse sancties is Russische olie minder in trek en goedkoper. Voor India is het daarom aantrekkelijk om de import uit Rusland op te voeren.
Voor India spelen niet alleen praktische belangen. Van oudsher verzet het land zich tegen een bipolaire wereldorde waarin supermachten het voor het zeggen hebben. Direct na de onafhankelijkheid in 1947 sprak toenmalig premier Nehru regelmatig over de wens zich niet aan te sluiten bij bepaalde allianties. Hij wilde met alle landen vriendschappelijke relaties aanknopen. Dat is nog steeds belangrijk in het Indiase buitenlandbeleid.
Kritiek
Met betrekking tot de oorlog in Oekraïne wordt hier in eigen land wel kritiek op geleverd. Politici van zowel de regeringspartij BJP als oppositiepartijen hebben zich vanuit een moreel standpunt uitgesproken tegen de oorlog en ze vinden het fout dat de regering het Russische optreden niet heeft veroordeeld.
Anderen denken dat het vanwege de toenemende macht van China op langere termijn beter voor India is om zich aan de kant van de VS en andere westerse partners op te stellen.
Maar voorlopig balanceert de Indiase regering op een steeds dunnere lijn tussen Rusland en het Westen. Of deze houding nog lang is vol te houden, hangt mede af van de vraag hoe de oorlog zich ontwikkelt.
