'Doodgeschoten Poetin-criticus Nemtsov gevolgd door FSB-moordcommando'

De in 2015 vermoorde Russische oppositieleider Boris Nemtsov werd volgens onderzoekers maandenlang geschaduwd door de Russische geheime dienst FSB. De betreffende spion zou onderdeel zijn geweest van een moordcommando dat gelinkt is aan de vergiftiging van meerdere critici van president Poetin.

De BBC en onderzoekscollectief Bellingcat baseren zich onder meer op gelekte gegevens die afkomstig zijn uit een database van de geheime dienst. Daaruit valt op te maken dat FSB-agent Valeri Soecharjov Nemtsov op zeker dertien reizen volgde.

Soecharjov speelde volgens de onderzoekers ook een grote rol bij de vergiftiging van oppositieleider Navalny in 2020 met zenuwgif novitsjok, een chemisch wapen.

Tsjetsjenen in de cel

Er is geen direct bewijs gevonden dat het Kremlin opdracht heeft gegeven tot de liquidatie van Nemtsov. De Russische autoriteiten hebben betrokkenheid bij de moord altijd ontkend. Vijf mannen van Tsjetsjeense afkomst zijn veroordeeld tot celstraffen in de moordzaak, maar volgens de nabestaanden van Nemtsov is het motief voor de daad nooit goed onderzocht.

Nemtsov (55) werd vlak bij het Kremlingebouw in Moskou vermoord. Hij werd viermaal in zijn rug geschoten met een vuurwapen terwijl hij daar liep met zijn vrouw. Nemtsov was een uitgesproken tegenstander van Poetin. Eind jaren 90 was hij een directe concurrent van Poetin om de macht over te nemen van toenmalig president Boris Jeltsin.

'FSB kende reisplannen'

In de maanden voor de moord had geheim agent Soecharjov de oppositieleider geschaduwd. Hij kwam vaak net iets voor de oppositieleider aan op de plaats van bestemming. De spion was dus op de hoogte van de reisplannen van Nemtsov, stellen de onderzoekers.

De gelekte data zijn afkomstig van de FSB-databank Magistral. Daarin registreert de geheime dienst de reisgegevens van zowel hun agenten als van de personen die in de gaten worden gehouden. Bellingcat heeft de data gekocht op de zwarte markt. De BBC heeft er niet voor betaald en kreeg de informatie via een anonieme bron.

145 telefoontjes

Soecharjov en het speciale FSB-team worden ook nog in verband gebracht met vergiftigingen van en mysterieuze sterfgevallen onder activisten. Soecharjov zou ook een protegé van Nemtsov hebben gevolgd in de aanloop naar een veronderstelde moordpoging.

De spion heeft 145 keer gebeld met de vier leden van het moordcommando, vlak voor de vergiftiging van Navalny, schrijven de onderzoekers. Oppositieleider Navalny overleefde de aanslag, maar zit sinds een jaar vast in een strafkolonie.

In de ruim twintig jaar dat Poetin aan de macht is in Rusland, zijn diverse critici of openlijke tegenstanders gedood, gearresteerd of onder verdachte omstandigheden overleden.