Vakanties op de handrem, maar leed valt in het niet bij Oekraïne

• Marjolein Sebregts

De oorlog in Oekraïne raakt ook de toeristische sector. Niet alleen reizen naar Oekraïne en Rusland gaan niet door, ook trips naar omliggende landen worden vaak geannuleerd. "Het is een drama", zegt Oad-directeur Arjan Koster over de klap die het toerisme in die landen te verwerken krijgt, net nu het weer aan het opkrabbelen was na corona.

Reisorganisatie Oad ziet dat reizigers alle Oost-Europese landen momenteel met argwaan bekijken. "Ze vinden het geen fijn idee om naar Polen, Tsjechië, Roemenië of Hongarije te gaan", zegt Koster. "Ze boeken om of wachten af. Dat geldt voor alle landen die klinken als een voormalig Oostblokland." Er staat binnenkort een reis naar Krakau in Polen op het programma. "We bieden ze een alternatief of ze kunnen later gaan."

"Vakanties staan echt op de handrem, het had heel veel mooier kunnen zijn", ziet ook Frank Oostdam, directeur-voorzitter van reisbrancheorganisatie ANVR. "Ik zeg dit met enige schroom, gelet op de situatie. Vakanties vallen in het niet bij alle ellende, maar we merken het flink."

Stadstour tussen vluchtelingen

"Onze partners in het toerisme in de getroffen landen hebben zwaar onder de crisis te lijden", zegt hij. "Ze zijn keihard getroffen. Het is vaak een persoonlijk drama en de schade is enorm", voegt Koster van Oad toe.

Afgelopen weekend is een bus van Oad in Krakau geweest om vluchtelingen op te halen. Chauffeurs zagen toeristen een rondrit door de stad maken. "Dat kan gewoon, maar dan komen ze ook langs het station waar het vol staat met vluchtelingen." Koster begrijpt dat het voor veel mensen misplaatst voelt om daar op vakantie te gaan.

"De Kaukasus, Georgië, Armenië, er is niet veel belangstelling voor. Zelfs voor Balkanlanden als Albanië en Montenegro zijn toeristen nog terughoudend", zegt reisbureau Dim-Sum. Deze landen liggen duizenden kilometers van Rusland en Oekraïne verwijderd. "Het is weer een klap voor al die landen, na corona."

Reisorganisatie TUI ziet vooral een effect op Bulgarije, een populair vakantieland en door zijn gunstig geprijsde strandvakanties ook in trek bij jongeren. "We zien geen annuleringen, maar de vraag valt wel stil. Dat geldt ook voor citytrips naar Poolse steden en Boedapest." Vakanties in Rusland en Oekraïne zaten al niet in het pakket.

Voor Oekraïne is de klap het grootst, zegt Oad. "Het was een opkomend toeristisch land met goeie, frisse energie." Koster verwacht dat het lang zal duren voor het weer mogelijk is naar Oekraïne te reizen en vergelijkt de situatie met voormalig Joegoslavië. Ook daar duurde het jaren voor de toeristische sector weer volledig was hersteld.

Oostdam van de ANVR sluit zich daarbij aan: "Het is zaak dat dat land eerst weer wordt opgebouwd. Dat zal lang duren. Het is zo zonde, het is een prachtig land, er is zoveel te zien aan cultuur en geschiedenis."

Sentiment

Ook mensen die naar Rusland hadden gewild, moeten vanwege de sancties hun plannen wijzigen. "Veel mensen hadden hun reis uitgesteld, soms al een of twee jaar vanwege corona, of geannuleerd of omgeboekt. Nu is het helemaal niet meer mogelijk, omdat voor Rusland een negatief reisadvies geldt en het Russische consulaat geen visa meer afgeeft", zegt directeur Tom Joosten van Ruslandspecialist Eurocult-Lito.

Hij zag al een duidelijke afname in het aantal boekingen sinds het neerhalen van vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne in 2014. Voor die tijd was Rusland een populaire bestemming, sinds het land openging na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.

Als reizen naar Rusland weer mogelijk wordt, als de reisbeperkingen door de sancties weer zijn opgeheven, is het de vraag wat het sentiment zal zijn. "We merken aan het gedrag van reizigers dat ook andere dingen een rol spelen dan de cultuur", ziet Oostdam van de ANVR. "De gemiddelde consument zal Rusland niet snel omarmen", denkt Oad-baas Koster.

Dolgraag op reis

Een groot verschil met de Golfoorlog begin jaren 90 is dat mensen wel op vakantie willen, zegt Koster. Toen stortte het toerisme in, maar dat ziet hij nu niet gebeuren. "De Nederlandse consument wil op vakantie, zeker na twee jaar corona, dus boeken ze om naar andere landen."

Mensen willen dolgraag op reis, zegt Oostdam, dus we hebben wel de hoop dat ze gaan boeken als de oorlog beëindigd wordt. Ze gaan dan niet naar die regio's, maar schuiven op naar andere bestemmingen, zoals het Middellandsezeegebied.

Dat de groei iets afvlakt, kan volgens TUI ook andere oorzaken hebben dan de situatie in Oekraïne. "Door de sterk gestegen brandstofprijzen liggen de reissommen wat hoger en er is onzekerheid over de energierekening voor huishoudens. Het is te vroeg om hier nu meer concrete uitspraken over te kunnen doen."

"Vakantie is emotie en die heeft nu zeer te lijden", zegt Oostdam. "We zijn gebaat bij rust en zekerheid en vertrouwen. We zullen zien dat het aantal last minutes zal toenemen, omdat mensen nog even afwachten."