Kritiek na overstromingen Australië: 'We hadden voorbereid kunnen zijn'

• Meike Wijers

De ergste watersnood uit de Australische geschiedenis, zo noemt de Australische premier Scott Morrison het noodweer van de afgelopen weken. In slechts enkele dagen viel er evenveel regen in het oosten van het land als normaal gesproken in een heel jaar.

Zeker 21 mensen kwamen om het leven, tienduizenden moesten hun huis verlaten. Duizenden woningen zijn zo beschadigd dat ze compleet afgebroken moeten worden.

Nadat eerder de deelstaat Queensland en het noorden van New South Wales hard waren getroffen, was de afgelopen dagen miljoenenstad Sydney aan de beurt. "Het was ongelooflijk, er viel zo'n enorme hoeveelheid regen in heel korte tijd. De auto's dreven in de straat", zegt Andrew Bullock, die in de wijk Manly woont.

Hij heeft een dag later zijn ouders meegenomen naar het gebied dat het zwaarst is getroffen om de ravage te tonen. Ondanks het noodweer was hij de straat op gegaan om te filmen. "Ik ben wel een beetje een stormjager. Meer dan 150 milliliter regen in slechts enkele uren, dat is uniek voor dit deel van het land."

Beelden van de overstromingen:

Inmiddels is de storm in Sydney gaan liggen en nemen mensen de schade op. De straten liggen vol met verwoeste meubels en doorweekte vloerbedekking. Meghan Cooper heeft haar kaplaarzen aan en staat verdwaasd in haar ondergelopen voortuin.

"Het water kwam zo snel, we konden niet meer op tijd wegkomen. Mijn kinderen zaten vast op school. Gelukkig hebben we een heel hechte gemeenschap. Buren hebben mijn kinderen opgehaald en voor ons gezorgd", zegt ze terwijl ze volschiet.

'Hulp te traag'

Premier Morrison heeft de watersnood tot noodsituatie verklaard, zodat het leger sneller ingezet kan worden om steun te verlenen aan de getroffen regio's. Hij zegt dat er sprake is van een situatie die zich eens in de 500 jaar voordoet.

Morrison kondigde zijn besluit aan bij een bezoek in het getroffen Lismore, ten zuiden van Brisbane. Daar zijn de meeste huizen verwoest en kwamen vier mensen om het leven. Hij werd ontvangen door boze bewoners, die vinden dat de hulp veel te traag op gang is gekomen. Het meeste reddingswerk is gedaan door vrijwilligers, die soms zelf alles waren kwijtgeraakt en in hun auto moesten slapen.

Zowel premier Morrison als de deelstaatpremier van New South Wales heeft zijn excuses aangeboden aan de gemeenschap.

Klimaatverandering

Daarnaast zeggen activisten en deskundigen dat er te weinig aandacht is voor een belangrijke oorzaak van het extreme weer: klimaatverandering. "De verwoesting door dit noodweer is ongekend, maar toch hadden we erop voorbereid kunnen zijn", zegt Simon Bradshaw van onderzoeksorganisatie Climate Council, een voormalige overheidsinstelling die burgers informatie over klimaatverandering biedt. "We weten namelijk al jaren dat klimaatverandering leidt tot meer extreem weer."

Enkele dagen na het begin van de overstromingen werd het nieuwe rapport van het VN-klimaatpanel IPCC gepubliceerd. Daarin staat dat klimaatverandering en het steeds vaker voorkomen van extreem weer ernstigere gevolgen hebben voor mens en natuur dan eerder werd gedacht. "Het maakt duidelijk dat klimaatverandering nu al grote gevolgen heeft, en het wordt nog erger. Maar wat we nu doen, kan bepalen hóe erg", zegt Bradshaw.

Hoewel het noodweer nog niet voorbij is, moet de regering volgens Bradshaw nu al vooruitkijken om voorbereid te zijn op de volgende ramp. "Te veel Australiërs wonen nu op plekken waar ze een groot risico lopen om opnieuw te worden getroffen door natuurgeweld, zoals bosbranden of overstromingen. Hoe moeilijk het ook is, we moeten hun de vraag stellen of ze hun huizen hier wel moeten herbouwen."

Op steeds meer plekken in Australië is het daarnaast vrijwel onbetaalbaar om een verzekering af te sluiten tegen dit soort natuurgeweld. Ook Roger Thomson in Noord-Sydney is niet verzekerd tegen overstromingen. Tijdens het noodweer stroomde zijn huis binnen enkele minuten vol water. Hulpverleners en de brandweer staan voor zijn deur om te helpen de zware meubels naar buiten te sjouwen.

"Ik heb in het verleden geprobeerd om een verzekering tegen overstromingen af te sluiten, maar de premies zijn gigantisch", zegt Thomson. "Dit deel van de stad loopt meer risico op overstromingen, en dat weten verzekeraars. Dus rekenen ze de hoofdprijs." Hij heeft wat spaargeld waarmee hij hoopt de kosten te kunnen dekken, maar dat geldt lang niet voor alle getroffen Australiërs.

Terwijl de gemeenschap langzaam aan het opruimwerk begint, is het gevaar nog niet geweken. De grond is zo verzadigd dat zelfs een klein beetje regen nieuwe overstromingen kan veroorzaken. En de verwachting is dat er de komende dagen nog veel meer regen gaat vallen.