Haperende pistolen, kapotte ijsmachines en frustraties: in Hamar is het nooit saai

• Joost Smedema

  Redacteur NOS Sport

Hoe dieper oud-schaatser Jochem Uytdehaage in zijn geheugen graaft, hoe meer hij zich verbaast. "O ja, ook dát gebeurde toen."

Een haperend startpistool, openstaande deuren, een botsing en een vingertje op de mond naar het Noorse publiek. De rijke schaatshistorie van het Vikingskipet in Hamar, vanaf donderdag decor van de WK sprint en WK allround, zit naast talloze hoogtepunten ook vol opmerkelijke incidenten.

De wet van Murphy is soms niet ver weg. Wat mis kán gaan, gaat ook mis.

Chaos bij EK allround in 2006

"Echt een bizar weekend", concludeert Uytdehaage als hij alle gebeurtenissen van ruim zestien jaar geleden terughaalt. Nog voordat hij een meter heeft gereden, beginnen de problemen al. Met Gianni Romme moet Uytdehaage maar liefst vier keer naar de startlijn. Keer op keer weigert het startpistool.

Bekijk hieronder de problemen tijdens de EK allround in 2006.

"En dan had je ook het gedoe met de nieuwe Nike-pakken", vervolgt de Europees kampioen van 2005. "Zeven van de acht Nederlanders zeiden na de 500 meter: huh, ik dacht dat ik veel harder reed!"

Later blijkt, zo weet ook oud-schaatser Carl Verheijen, dat op de nieuwe pakken de stof ter hoogte van de onderbenen andersom was genaaid. "En juist daar heb je de meeste frontale weerstand."

Uytdehaage: "Gelukkig hadden we de oude pakken ook nog bij ons. Daarin hebben we de vijf kilometer toen gereden."

Water op het ijs

Maar die vijf kilometer wordt niet zoals gepland op zaterdag afgewerkt. De koelinstallatie in de hal krijgt kuren: op het ijs liggen ineens plasjes water. "We zouden misschien uitwijken naar een andere baan of het toernooi pas maandag afmaken", zegt Verheijen, "maar uiteindelijk hebben we op zondag drie afstanden gereden."

Die vijf kilometer verloopt zonder incidenten, maar op de 1.500 meter is het weer raak. De uitpuffende Verheijen knalt na zijn race vol in de rug van Uytdehaage, die al klaarstaat voor de volgende rit.

Bekijk hieronder de botsing tussen Carl Verheijen en Jochem Uytdehaage.

"Het was echt een extreem toernooi", zegt Verheijen. "Ik was kapot en opeens staat Jochem in de baan. Dat was niet handig van de scheidsrechter. En Jochem heeft ook niet achterom gekeken."

Uytdehaage loopt bij die botsing een blessure op, maar hij rijdt het toernooi uit om voor Nederland startplekken voor de WK allround veilig te stellen. Met een scheur in zijn knieband. "Dat had ik nooit moeten doen. Ik reed met pijnstillers, dus ik heb nooit gevoeld wat er kapot is gegaan. Later zei bondscoach Ab Krook: als ik de beelden eerder had gezien, had ik je nooit meer laten rijden."

WK allround 2004

Twee jaar daarvoor verliepen de wereldkampioenschappen in Hamar voor Uytdehaage al even dramatisch.

Uytdehaage zit niet goed in het toernooi. Na zijn vijf kilometer ziet hij tijdens het uitrijden op de binnenste baan Verheijen langskomen tijdens diens race. Uytdehaage versnelt en blijft naast en vlak voor Verheijen rijden. Als een soort gangmaker.

Bekijk hieronder dat opmerkelijke moment op de WK allround in 2004.

"Hij benadeelde mij behoorlijk", blikt Verheijen terug. "Ik reed de twee rondjes voordat hij naast me kwam in 30,2. Ook de ronde waarin hij voor mij stayerde, reed ik 30,2. Als ik daar een tiende harder had gereden, hadden ze me gediskwalificeerd vanwege het voordeel. Terwijl het eigenlijk helemaal niet hielp."

Die diskwalificatie krijgt Uytdehaage zelf wel aan zijn broek. "Ik was gefrustreerd, maar ik had nooit de bedoeling de wedstrijd te beïnvloeden. Wat ik het ergste vond, is dat Derek Parra daarna naar me toe kwam: ben je een valsspeler? Daar heb ik echt wel even last van gehad. Dat je weer onder de schaatsers komt en je wordt aangekeken alsof je de boel hebt belazerd."

Open deur in 2000

In de eerste dagen van 2000 heeft Rintje Ritsma juist het gevoel dat hij wordt belazerd. Ritsma is op weg naar zijn zesde Europese titel als zijn rondetijden op de tien kilometer ineens oplopen. "Waarom voel ik zo veel koude lucht en waarom wordt het zo zwaar om door de lucht heen te komen?", vraagt hij zich af.

Bekijk hieronder de ontknoping en de reactie van Rintje Ritsma na het winnen van de EK allround in 2000.

Ritsma ziet in zijn ooghoeken dat ergens in de hal een deur open staat. Hij roept iets naar coach Geert Kuiper, die een arts van de ploeg bij de deur laat posten om te voorkomen dat het weer gebeurt.

"Ik heb er vijf, zes ronden last van gehad. Later zeiden de Noren: 'Ritsma heeft het altijd zo warm, dus we dachten: we zetten de deuren even open'. Daar geloofde ik niets van natuurlijk."

Vingertje van Kramer

Ook in 2009 lijken de Noren een Nederlandse favoriet te willen dwarsbomen. Terwijl Sven Kramer zich opmaakt voor de 500 meter besluit de wedstrijdleiding een gleuf in het ijs te repareren. Schade die al een paar ritten zichtbaar was. De wachttijd loopt op tot negentien minuten en vergt het uiterste van de concentratie van Kramer.

In het iets te hard naar achteren duwen van een stoel, een kleine handbeweging, verstopt hij alle woede. "Je mag van hem een tijd van 36,3 tot 36,5 verwachten, dat is normaal", zegt commentator Frank Snoeks. "Alles wat hij daarboven rijdt, is de averij opgelopen door dit oponthoud." Kramer klokt 36,34. "Fenomenaal", oordeelt Snoeks.

Later die middag zet de 22-jarige Kramer op de vijf kilometer alle frustratie om in een wereldrecord voor laaglandbanen: 6.09,74.

Bekijk hieronder een korte samenvatting van de eerste dag van de WK allround in 2009.

Slechts twee keer zou hij daarna op zeeniveau nog sneller zijn op zijn favoriete afstand. Alleszeggend in de eerste seconden na zijn rit: de vuist die hij balt, de kreet die hij slaakt naar zijn coaches en het vingertje op de mond richting het Noorse publiek.

"Ik had er zo de smoor in door die ijsreparatie, die echt niet zo lang hoefde te duren, echt weer typisch Noors. Ik zei al tegen Gerard: we zijn weer in Noorwegen", uit Kramer zijn frustratie na zijn rit ook verbaal nog maar eens.

Toch fan van Hamar

Ondanks al die grote en kleinere incidenten blijft Hamar voor Uytdehaage, Verheijen en Ritsma een bijzondere plek. "Het is een beetje een haat-liefdeverhouding, maar ik kwam er altijd graag", zegt Uytdehaage.

Verheijen: "Ik mocht als neo-senior voor het eerst vliegen; dat was mijn eerste ervaring met het legendarische Hamar. En daar mocht ik voor het eerst een pak met 'Nederland' erop aan."

Bij Ritsma zijn 22 jaar na die openstaande deuren ook geen gevoelens van frustratie achtergebleven. "Wij hadden altijd een heel goede relatie met de Noren. Met Johann Olav Koss en Adne Søndral kon je echt een leuke avond hebben. Echt alleen op het ijs was sprake van rivaliteit."

"Ik heb ook nooit de indruk gehad dat de ijsmeester de wedstrijden heeft willen manipuleren. We gingen met z'n allen bij hem thuis op de koffie. Ik kan me niet voorstellen dat ze de Nederlanders wilden laten verliezen."

Bekijk hieronder het programma van de WK sprint en WK allround.